Arakan campaign and Burma campaign 1942-1945

Arakan campaign and Burma campaign 1942-1945

အဂၤလိပ္က ျမန္မာျပည္ကိုသိမ္းပိုက္အုပ္ခ်ဳပ္ထားေသာ ဂ်ပန္တပ္မ်ားအား တိုက္ထုတ္သည့္စစ္ဆင္ေရးမ်ားကို ရခိုင္္ ကန္ပိန္းႏွင့္ ဘားမားကန္ပိန္းဟုေခၚသည္။

ရခိုင္ကန္ပိန္းသည္ ၁၉၄၂ တြင္စၿပီး ၁၉၄၃ တြင္ ဆံုးသည္။  ဘားမားကန္ပိန္းမွာမူ ၁၉၄၂ မွ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္အထိျဖစ္သည္။ ေဆာင္းပါးတြင္ ထိုကန္ပိန္း၂ခုလံုးကိုခ်ဳပ္ငံုေဖၚျပထားပါသည္။

ဂ်ပန္႕အေနအထား

ဂ်ပန္တို႕က ဘားမားကို ၀င္ေရာက္သိမ္းပိုက္ေသာ အစပိုင္းတြင္ အဂၤလိပ္က အိႏိယႏွင့္ အေရွ႕ပါကစတန္(ဘဂ္လားေဒ့ရွ္)သို႕တပ္ဆုတ္ခြာသည္။ အမွတ္(၁၅) ဂ်ပန္ဘုရင့္တပ္မေတာ္ကို ဒုဗို္လ္ခ်ဳပ္ရႈိၿဂီရို လီဒါက ဦးစီးသည္။ ထိုဂ်ပန္တပ္သည္ ထိုင္းႏို္င္ငံေျမာက္ပိုင္းကိုျဖတ္ၿပီး တနၤသာရီတိုင္းသို ့၁၉၄၂ ဇႏ၀ါရီလတြင္ ေရာက္ရွိသည္။ ဂ်ပန္တပ္မ်ားသည္ ေကာ့ကရိတ္တြင္က်န္ရွိေသာ ေဒသခံ ကရင့္ရိုင္ဖယ္တပ္ မ်ားကို တိုက္ခိုက္ထိုးေဖါက္ၿပီး ေမာ္လၿမိဳင္ ဆိပ္ကမ္းကိုသိမ္းပိုက္သည္။ သံလြင္ႏွင့္စစ္ေတာင္းျမစ္၀ွမ္းတေလွ်ာက္ အျပင္းအထန္ခုခံတိုက္ခိုက္ခဲ့ေသာ ကရင္၊ကခ်င္၊ မြန္ အပါအ၀င္ အဂၤလိပ္ကိုလိုနီအစိုးရ၏တိုင္းရင္းသား ေသနပ္ကိုင္တပ္ရင္းမ်ားကို တိုက္ထုတ္ၿပီးေနာက္ ၁၉၄၂ မတ္လ တြင္ ဂ်ပန္တပ္မ်ားက ရန္ကုန္ျမဳိ႕ကိုသိမ္းပိုက္သည္။ ဂ်ပန္ဘက္တြင္ စစ္အင္အား ၃သိန္းေက်ာ္ရွိၿပီး ၄င္းတို ့၏စစ္ေရးမဟာမိတ္ ထိုင္းတပ္ဖြဲ႕ ၇၅၀၀ ႏွင့္ အဂ္လိပ္ကိုေတာ္လွန္ေနေသာ အိႏိယအမ်ဳိးသားတပ္မေတာ္မွ စစ္အင္အား ၄၃၀၀ ပါ၀င္သည္။ ယေန႕ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ရဲေဘာ္ သံုးက်ိတ္အျဖစ္ အဓိကထားမီးေမာင္းထိုးေသာ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ BIA သည္လည္း စစ္အင္အား ၃၀ ျဖင့္တနည္းတဖံုပါလာခဲ့သည္။ BIAကို ၁၉၄၁ ဒီဇင္ဘာလ ၃၁ရက္ေန႕ဘန္ေကာက္ျမိဳ႕႔တြင္တရား၀င္စတင္ဖြဲ႕စည္းသည္။ဖြဲ ့စည္းရာတြင္ ဂ်ပန္စစ္ေထာက္လွန္းေရးမႈးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္စူဇူကီး ကိုင္ေဂ်က လိုအပ္သမွ်စစ္လက္နက္ခဲယမ္းမီးေက်ာက္ ရိကာ၊ စစ္သင္တန္းမ်ား ၀ါဒျဖန္႕ခ်ီေရးလုပ္ငန္းအားလံုးႏွင့္ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရးကို ပန္႕ပိုးခ်ဳပ္ ကိုင္ခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ႏွင့္ထိုင္းစစ္မဟာမိတ္စာခ်ဳပ္ကို ဒီဇင္ဘာ ၂၁ရက္ ၁၉၄၁ခု တြင္လက္မွတ္ထိုး ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုစာခ်ဳပ္တြင္ ရွမ္းျပည္ႏွင့္ ကယားျပည္ကို ထိုင္းကထိန္းခ်ဳပ္ရန္ႏွင့္ က်န္နယ္ေျမအားလံုးကို ဂ်ပန္က ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ပါရွိသည္။ (ထိုင္းႏွင့္ပတ္သက္သည့္ တခ်ဳိ႕အခ်က္အလက္ကို ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေဖၚျပပါမည္) ။ ဂ်ပန္က BIA ကို နဂိုလ္ကဖြဲ႕စည္းထားသည့္ မိနာမီ ကိုင္ကန္ အဖြဲ႕ေနရာတြင္ အစားထိုးေျပာင္းလဲဖြဲ႕စည္းျခင္းျဖစ္သည္။

မြန္သမိုင္း

မြန္က ျပင္သစ္ နဲ့ မဟာမိတ္ဖြဲ႕ၿပီး ကုန္းေဘာင္မင္းကိုေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ရာမွာ ျပင္သစ္တပ္ေတြရံႈးတယ္။ ဒီအခ်ိန္မွာ အဂၤလိပ္တပ္ေတြက ျပင္သစ္ေနရာ၀င္ၿပီး မြန္ျပည္ကို ကုန္းေဘာင္မင္းလက္က ျပန္လည္သိမ္းပိုက္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က မြန္ျပည္ျဖစ္ေနခဲ့တဲ့ သံလွ်င္ ပဲခူး သထံု ေမာ္လျမိဳင္ ဒဂံုေခၚရန္ကုန္ ျမစ္၀ကြန္းေပၚေဒသ တနသာၤရီတိုင္းအားလံုး အျပင္ ရခိုင္ျပည္ကိုပါ ျမန္မာမင္းလက္ကေနၿပီး အဂၤလိပ္က ရခိုင္ မြန္ေတြနဲ့အတူ တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္တယ္။ ရခိုင္နဲ႕မြန္မွာ ျမန္မာ့ရန္ကို ခုခံႏိုင္စြမ္းျပန္လည္မျပည့္၀ေသးတာကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး သိမ္းပိုက္လို႕ရလာတဲ့ မြန္နဲ႕ရခိုင္ျပည္ကို ပိုင္ရွင္ျပန္မေပးအပ္ေသးဘဲ အဂ္လိပ္ကဘဲ ကာလတခုအတြက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးခ်လိုက္တယ္။ အဲဒီကာလကို ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပိုင္းေရးသားၾကတဲ့သမိုင္းမွာ ပထမ အင္ဂလို ဘားမီး စစ္ပြဲလို႕ နာမယ္တပ္တယ္။ အဂၤလိပ္ ေခတ္မွတ္တမ္းေတြအရ ေမာ္လၿမိဳင္ လူဦးေရအခ်ဳိးအစားက ဗမာတဦး မြန္ ၂၀ ျဖစ္ခဲ့တယ္။မြန္ျမန္မာစစ္ပြဲေတြ မၾကာခနျဖစ္ပြားေနခဲ့တာေၾကာင့္ မြန္ျပည္ထဲကို အထက္အညာက ဗမာလူထုေတြလာမေနရဲၾကေသးတဲ့ေခတ္ျဖစ္တယ္။ အလားတူဘဲ မြန္လူမ်ုိးေတြကလဲ မန္းတေလးတို႕ေရြဘိုတို႕ေပၚတက္မေနရဲၾကေသးဘူး။

ကရင့္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို ပ်က္စီးက်ဆံုးေစႏိုင္သည့္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳ တိုက္ဖ်က္ေရး အၾကံျပဳတင္ျပခ်က္

ကရင့္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို

ပ်က္စီးက်ဆံုးေစႏိုင္သည့္ အက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳ တိုက္ဖ်က္ေရး အၾကံျပဳတင္ျပခ်က္

တကဘာလံုးေနရာတကာတြင္အက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳမ်ားျဖစ္ပြားလွ်က္ရွိသည္မွာ လူသားမ်ားအသိညာဏ္စတင္တိုးတက္လာသည့္

ေရွးႏွစ္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ယေန႕တိုင္ျဖစ္သည္။

ယင္းအက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳမ်ားကို လိုအပ္ေသာအတိုင္းအတာတခုအထိ ဆန္႕က်င္တိုက္ဖ်က္ ႏိုင္ေသာ အသိုင္းအ၀န္း တိုင္းႏိုင္ငံ

အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွာတျခားေသာႏိုင္ငံမ်ားထက္လူမွဳဘ၀တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းၾကၿပီးျမန္မာျပည္ကဲ့သို႕ အက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳကို သာမန္လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္သဖြယ္သေဘာထားတတ္ေသာ

ႏိုင္ငံမ်ားမွာမူ ေငြေၾကး၊ ပညာ၊ ရာထူးစသည့္ အာဏာမဲ့ သာမန္ျပည္သူမ်ားႏိုင္ငံတကာထက္

ပိုမိုဆင္းရဲေနၾကရသည္။ျမန္မာျပည္၏ အေတြးအေခၚအေလ့အထ အေငြ႕အသက္ၾသဇာၿခံစည္းရိုးအတြင္းတြင္သာလွ်င္ရွိေနေသာေကအဲန္ယူအပါအ၀င္ကရင့္လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ားအတြင္းတြင္လည္း အက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳမ်ား မလြဲမေသြရွိေနႏိုင္သည္သာျဖစ္သည္။

အဘက္ဘက္ကအေနအထားမ်ားအရ အက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳအမ်ဳိးအစားမ်ားစြာအတြင္းမွ ႏိုင္ငံေရးအက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳသည္

ေကအဲန္ယူအပါအ၀င္ ကရင့္လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ားအားလံုးကို အေႏွးႏွင့္အျမန္ ပ်က္စီးက်ဆံုးသြားေစမည္ျဖစ္သျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာအက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳတိုက္ဖ်က္ေရး အဖြဲ႕မွ အက်င့္ပ်က္ျခစားမွဳတိုက္ဖ်က္ေရး

အေျခခံမူမ်ားကို အေျခခံလွ်က္အၾကံျပဳလိုက္ရျခင္းျဖစ္သည္။

လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ေကအဲန္ယူအပါအ၀င္ ကရင့္လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ားအားလံုးလိုလိုသည္ ျမန္မာအစိုးရႏွင့္

ဗမာ့တပ္မေတာ္က ပူးေပါင္းဒိုမီနိပ္လုပ္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စင္

ေရအိုင္ၾကီးထဲတြင္ ပါ၀င္ကူးခတ္ေနၾကရင္း ကမ္းမျမင္လမ္းမျမင္ ယက္ကန္ယက္ကန္ျဖစ္ေနၾကေသာအေျခအေနျဖစ္သည္။

ပ်ဴကရင္ အေၾကာင္း တေစာင္းတေစ့.

ပ်ဴကရင္ အေၾကာင္း တေစာင္းတေစ့.

ယူနန္နယ္မွ လူမ်ဳိးစုတစုသည္ တိဗက္သို ့ေရြွ ့ေျပာင္းၾကသည့္တခ်ိန္ထဲတြင္ က်န္လူစုမ်ားက ယူနန္ေတာင္တန္းမ်ားမွတဆင့္ ဧရာဘတီ(ဧရာ၀တီ)ျမစ္၀ွမ္းသို ့ဆင္းလာၾကသည္။ ထိုလူမ်ဳိးစုမ်ားက ေအဒီ ၂ရာစုမွ ၁၂ရာစုအၾကားတြင္ စုေပါင္းျမိဳ ့ျပမ်ားကိုတည္ေထာင္ေနထိုင္ၾကသည္။ ေပ်ာက္ကြယ္သြားျပီျဖစ္ေသာ ထိုပ်ဴလူမ်ဳိးတို ့ထြန္းကားခဲ့ရာေဒသကိုအစြဲျပဳခါ ယင္းတို ့ကို ျမန္မာျပည္၏ ေရွးအက်ဆံုးလူမ်ဳိးအျဖစ္ သမိုင္းဆရာမ်ားက သတ္မွတ္ၾကသည္။ လက္ရွိျမန္မာသမုိင္းေရးသားသူမ်ားကပ်ဴလူမ်ဳိးကို ျမန္မာျပည္၏ ေရွးအက်ဆံုးလူမ်ဳိးဆိုသည့္အေခၚအေ၀ၚအစား ျမန္မာကနဦးလူမ်ဳိးဟုအထင္ေရာက္ေစသည့္ အသံုးအႏွဳန္းကိုေခၚေ၀ၚသံုးစြဲၾကသျဖင့္ ပ်ဴလူမ်ဳိးကို ဗမာလူမ်ဳိးအျဖစ္သို ့ပင္အေခၚ 

အေ၀ၚ လြဲေခ်ာ္လာၾကသည္ကိုေတြ ့ရသည္။ ျမန္မာျပည္၏ ေရွးအက်ဆံုးလူမ်ဳိးျဖစ္သည့္ ပ်ဴလူမ်ဳိးသည္အမွန္စင္စစ္ ယေန ့မြန္ျပည္နယ္ႏွင့္ျမန္မာျပည္အေရွ့ေတာင္ပိုင္းေဒသတြင္ အမ်ားအျပားေနထိုင္ၾကသည့္ ကရင္လူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ၾကသည္ဟု ကမၻာ့သမိုင္းဆရာၾကီးတဦးျဖစ္သည့္

ခ်ားခင္းေဘာလ္၏ ပ်ဴ ပဲခူးႏွင့္ရခိုင္သမိုင္းစာတန္းတြင္ေဖၚျပထားသည္။

ပ်ဴႏိုင္ငံသည္ ပုဂံေခတ္မတိုင္မီ ကစတင္ျဖစ္တည္ခဲ့ျပီး ခရစ္သကၠရာဇ္ ၇-၈ တြင္ စရီခၥက္တရာ Sri Ksetra ျမိဳ ့ကိုတည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ ေနာင္တြင္ သေရေခတၱရာဟု ျမန္မာသံထြက္ျဖင့္ေခၚေ၀ၚလာရာမွယခုအခါျပည္ျမိဳ ့ဟုသတ္မွတ္ေခၚဆိုသည္။ 

ဘိသႏိုး၊ မိန္းေမာ၊ ဘင္းနဂႏွင့္ ဟန္လင္းျမဳိ ့ျပမ်ားကိုလဲ ပ်ဴေခတ္တြင္ထူေထာင္သည္။

ပ်ဴ ေရွးေဟာင္းကရင္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ထိုစဥ္က အာရွတခြင္သို ့ျပန္ ့ပြားေနေသာ အိႏၵိယယဥ္ေက်းမွဳႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာစေသာ ဘာသာတရားမ်ား ကိုလက္ခံက်င့္သံုးၾကသည္မွာ မြန္ရခိုင္ ရွမ္းတို ့ႏွင့္မျခားျဖစ္သည္။ပန္းပု ပန္းရံ ပိသုကာဘက္တြင္လဲ အိႏၵယမွ အတတ္ပညာရွင္မ်ားကိုငွားယမ္းျခင္းသင္ယူျခင္းမ်ားရွိခဲ့သည္။ တရုတ္သမိုင္းတြင္ တရုတ္ကုန္သည္မ်ား၏ေျပာဆိုခ်က္အရ ပ်ဴလူမ်ဳိးတို ့သည္ က်က္သေရရွိျပီးျဖဴစင္ေသာစိတ္ဓါတ္ရွိ သည္ဟုဆိုသည္။ လူသားျခင္းၾကင္နာစိတ္ကိုပ်ဳတို ့တြင္ သိသိသာသာေတြ့ရသည္။ ပ်ဴလူမ်ဳိးမ်ားတြင္ အျပင္းထန္ဆံုးအျပစ္ဒဏ္မွာ ၾကိမ္ဒဏ္ေလးငါးခ်က္ခန္ ့သာရွိသည္ဟုလည္းကုန္သည္တို့ကမွတ္တမ္းရွိထားၾကသည္။ ပ်ဴမ်ားသည္ ေငြထည္ေရြွထည္ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ လက္၀တ္လက္စားမ်ားကို ႏွင့္ အျပာေရာင္ပိုမ်ားေသာ အ၀တ္အစားမ်ားကို၀တ္ဆင္ၾကသည္ဟုလည္း တရုတ္ကုန္သည္မ်ားကဆိုထားသည္။ လက္ရွိျမန္မာျပည္မွကရင္မ်ားမွာမူ အနီေရာင္ကိုပို၀တ္ဆင္ၾကသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံရွိကရင္မ်ားတြင္ အနီအျပာႏွင့္ အမဲေရာင္သံုးစြဲမွဳသိတ္မကြာပါ။

ႏိုင္ငံတကာ သမိုင္းႏွင့္ေရွးေဟာင္းသုေတသီမ်ားအတည္ဳျပဳေသာမြန္သမိုင္း

ႏိုင္ငံတကာ သမိုင္းႏွင့္ေရွးေဟာင္းသုေတသီမ်ားအတည္ဳျပဳေသာမြန္သမိုင္း (အဆ ၃၀၀၀ ခန္႔ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ထားသည္)

မြန္လူမ်ဳိးသည္ ဘီစီ ၃ ရာစု( ဘီစီ ၃၀၀၀)ခန္႔တြင္တရုတ္မွ ျမန္မာ၊ထိုင္းႏွင့္ ကမ္ေဘာဒီးယားေဒသမ်ားသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕လာသည္။ ေအဒီ ၆ရာစု၌ ျမန္မာေဒသတြင္ဟံသာဝတီပဂူး၊ ထိုင္းေဒသမယ့္နမ္းျမစ္ဝွမ္းတြင္ ဒြာရာဝတီထီးနန္းၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားႏွင့္ ယေန႔တိုင္ရွိေနေသးေသာ ဟရီပြန္ခ်ဳိင္း ၿမိဳ႕မ်ားကိုတည္ေထာင္သည္။ ဘီစီ ၃၀၀ တြင္ သုဝဏဘူမိသထံုျပည္ကို ျမန္မာေဒသေတာင္ပိုင္းပင္လယ္ဆိပ္ကမ္းတြင္ထူေထာင္သည္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ၏အဓိကက်ေသာေဒသမ်ားတြင္လဲမြန္ၿမိဳ႕ျပမ်ားစြာကိုထူေထာင္ခဲ့သည္။ ထိုင္းေဒသ၌၁၁ရာစုတြင္ မြန္ထီးနန္းမ်ားပ်က္သုန္းၿပီး နန္ခ်ိဳျပည္ ယူနန္မွေျပာင္းေရႊ႕လာၾကသည့္ တိုင္းအႏြယ္ဝင္ ရွမ္းမ်ားက မြန္ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ထြန္းကားေနသည့္ဟင္ဒူအႏုပညာႏွင့္ဗုဒသာသနာစာေပယဥ္ေက်းမႈကို အေမြဆက္ခံကာ ရွမ္းမူလဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားႏွင့္ေပါင္းစပ္ ခံယူက်င့္သံုးသည္။မြန္ႏွင့္ခမာ အကြဲအျပဲမ်ားျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ ေအဒီ ၆ရာစုခန္႔တြင္ ဒြာရာဝတီႏွင့္ဟရီပြန္ခ်ဳိင္းမွမြန္မ်ား ျမန္မာေဒသဘက္သို႔ေျပာင္းေရႊ႕လာၾကျခင္းျဖစ္သည္။လက္ရွိ ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚ၊ ရန္ကုန္တိုင္း၊ပဲခူးတိုင္း၊ မြန္ျပည္နယ္၊ တနသာရီေဒသမ်ားသည္ 

ရာမန္ေခၚရာမညတိုင္း မြန္ႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္ခဲ့သည္။၁၇၅၇ခန္႔တြင္ အေလာင္းဘုရားဘုရင္က မြန္ႏိုင္ငံကိုတိုက္ခိုက္ၿပီး မီးရွို႔ဖ်က္ဆီးပစ္ေသာ္လည္းေက်ာက္စာ၊ ၿမိဳ႕ေဟာင္းစသည့္ တခ်ဳိ႕အေထာက္အထားမ်ားစြာက်န္ရွိေနေသးသည္။ ထိုင္းေဒသဘက္တြင္မူ ၿမိဳ႕ျပႏွင့္ပိသုကာအေဆာက္အအံုမ်ားကို ဖ်က္ဆီးပစ္သည့္အစဥ္အလာမထြန္းကားခဲ့သျဖင့္ ေရွးေဟာင္းမြႏ္ေက်ာက္စာမ်ား၊ ဘုရားပုထိုးမ်ား၊ ၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားစြာ သဘာဝအတိုင္းယေန႔တိုင္ရွိေနၾကေသးသည္။ဥေရာပႏိုင္ငံအမ်ားစုသည္လည္း ထိုသို႔ဖ်က္ဆီးပစ္သည့္ဓေလ့မရွိၾကေပ။ အာဖဂန္နစ္စတန္တာလီဘန္မ်ားမွာမူ အေလာင္းဘုရားဘုရင္ကဲ့သို႔ လူမ်ဳိးဘာသာခ်ားမ်ား၏အေထာက္အထားမ်ားကိုဖ်က္ဆီးရမည္ဟုခံယူက်င့္ၾကံၾကသည္ကိုေတြ႕ရသည္။က်ဴပင္ခုတ္က်ဴငုတ္မက်န္ဆန္ဆန္ ထူးျခားေသာအယူအဆမ်ားဟုဆိုရမည္။

ရတနကိုစင္ နန္းဆက္ကိုတည္ေထာင္သူ မြန္လူမ်ဳိး

ရတနကိုစင္ နန္းဆက္ကိုတည္ေထာင္သူ မြန္လူမ်ဳိး 

(သမိုင္းသုတ)

ရတနကိုစင္၏ ႏိုင္ငံတကာအမည္မွာ ဘန္ေကာက္ျဖစ္သည္။ တည္ေထာင္သူမွာ ရာမာ (၁) ေခါ ္ဖရာ့ဖုထေရာ့ဖါး က်ဴလာလို႕ဘုရင္ျဖစ္သည္။ သူသည္ မြန္လူမ်ဳိးေဆြမ်ိဳးစုမွေမြးဖြားလာသူျဖစ္ျပီး ကိုစာပန္း ၏ေျမးျဖစ္သည္။ သူ၏ဘခင္မွာအယုဒယ နန္းေတာ္တြင္အမွဳေတာ္ထမ္းခဲ့သူတစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူသည္ ကုန္းေဘာင္မင္းမ်ားကိုဆန္႕က်င္တိုက္ခိုက္ေသာ ထပ္စင္းဘုရင္ထံတြင္အမွဳထမ္းခဲ့ၿပီး စယမ္ႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္တည္ေထာင္ေရးတြင္ပါ၀င္ခဲ့သည္။ထိုကာလအတြင္းတြင္သူသည္ စယမ္ႏိုင္ငံသစ္၏ ၾသဇာအၾကီးဆံုး စစ္ေရးေခါင္းေဆာင္ တဦးျဖစ္လာခဲ့သည္။ သူသည္ ဘုရင့္ေတာ္၀င္အဆင့္ႏွင့္ညီေသာအျမင့္ဆံုးဘြဲ႕ျဖစ္သည့္ စုမ္ေဒ့ေက်ာက္ဖရား ဘြဲ႕ကိုပထမဦဆံုးရရွိခဲ့သူျဖစ္သည္။ သူသည္ ၁၇၈၂ခုႏွစ္တြင္ စယမ္ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ကာ ဘုရင္အျဖစ္ သရဖူကိုကိုယ္တိုင္ေဆာင္းၿပီးနန္းတက္ခဲ့သည္။ သူ႕ေခတ္တြင္အေက်ာ္ၾကားဆံုးျဖစ္ရပ္မွာ ၁၇၈၅ ခု ကုန္းေဘာင္ထိုးစစ္ကိုအျပီးသပ္ေျခမွဳန္းသည့္ ထိုင္း-ဗမာေနာက္ဆံုးစစ္ပြဲၾကီးျဖစ္သည္။

(ထိုင္း၀ိကီဖီးဒီးယားမွေကာက္ႏွဳတ္သည္)

ျဖည့္စြက္ခ်က္- ကိုစာပန္သည္စယမ္ႏို္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီး ႏွင့္ ျပင္သစ္သံအမတ္ျဖစ္သည္။ ပံု ၂ ႏွင့္ ၃မွာ ကိုစာပန္၏ပံု ျပင္သစ္အႏုပညာရွင္၏လက္ရာျဖစ္သည္။

မွတ္ခ်က္- အရင္းျမစ္အသီးသီးမွသမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ကြဲျပားမွဳ အနည္းငယ္ရွိသည္။ မူးရင္းထိုင္းဘာသာမွ ေကာက္ႏွဳတ္ျပန္ဆိုသျဖင့္အနက္အဓိပယ္ အတိအက်တူခ်င္မွတူမည္။

ခ်င္းမိုင္-ဖာပြန္ မိတ္ဖြဲ႕သမိုင္းႏွင့္ လန္းနာဒုကၡသည္အေၾကာင္း

ခ်င္းမိုင္-ဖာပြန္ မိတ္ဖြဲ႕သမိုင္းႏွင့္ လန္းနာဒုကသည္အေၾကာင္း( ထိုင္းမွ ဗမာဘာသာသို႔အနီးစပ္ဆံုးခ်ဳပ္ႏႈတ္ျပန္ဆိုထားသည္)

__________^__________^__________

ဥပရာထန္လန္ကာႏွင့္အဖြဲ႕သည္ ကရင္နီအႀကီးအကဲ မင္းသားႀကီးေစာဝ္စဲတာဒါး ႏွင့္ေတြ႕ၾကၿပီးေနာက္ ခ်င္းမိုင္-ဖာပြန္ခ်စ္ၾကည္ေရးတည္ေဆာက္ရန္အတြက္ မင္းသားႀကီး ေစာဝ္ဖားရဖာႏွင့္ေတြ႕ဆံုရန္ကရင္ျဖဴတို႔၏ဖာပြန္ၿမိဳ႕သို႔ခရီးဆက္ၾကသည္။တန္ေက်ာက္ဖားသို႔ေရာက္ေသာအခါ သူတို႔၏ရည္ရြယ္ခ်က္ကို ကရင္မင္းသား ေစာဝ္ရတနာမင္းေက်ာက္ခန္ဖားကသိရွိရေသာအခါ လိွုက္လွဲစြာႀကိဳဆိုၿပီး တည္းခိုရန္နန္းေတာ္တြင္ေနရာထိုင္ခင္းစီစဥ္ေပးသည္။ ေတြ႕ဆံုစကားေျပာၾကၿပီးေနာက္ ဥပရာထန္လန္ကာက ခ်င္းမိုင္ဘုရင္ ကာဝီလထံမွပါးလိုက္ေသာ လက္ေဆာင္ပဏာမ်ားကိုအပ္ႏွင္းပြဲလုပ္သည္။  လက္ေဆာင္မ်ားမွာ ဖလားခြက္ အလံုး၃၀ ႏွင့္ ဖားလင္းျမိဳ႕စားမင္းသားေလးေရာင္ဖို အတြက္ ပိုးဖဲကဒီပါ အထည္အလိပ္ေပါင္းမ်ားစြာပါဝင္သည္။

ဖာလင္းၿမိဳ႕တြင္ ရန္သူဗမာမ်ား၏အန္တရယ္မွလြတ္ကင္းရန္ခ်င္းမိုင္ႏွင့္ လမ္းပြန္းမွ စစ္ေျပးဒုခသည္မ်ားေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္လၽွက္ရွိသည္။ထိုလန္းနာဒုကခသည္မ်ားက ကရင္မင္းသားသည္သူတို႔အား ကရင္လူမ်ဳိးမ်ားသဖြယ္က်င္နာစြာလက္ခံေစာင့္ေရွာက္ထားသည္ဟုဖြင့္ဆိုၾကသည္။

ေနာက္ေန႔တြင္ ဖာလင္းၿမိဳ႕စား၏ဖခင္ မင္းသားႀကီး ႏိြ ုင္ရဖာက ကရင္ႏွင့္ ခ်င္းမိုင္အၾကားမိတ္ဖြဲ႕သစ္စာကတိခံယူပြဲကို ထာ့စာယာ ကမ္းနဖူးတြင္က်င္းပသည္။ ကရင္မင္းသားက ဆူၿဖိဳးေသာကၽြဲတေကာင္ကိုဖ်က္ၿပီး ကြ်ဲခ်ိဳကိုႏွစ္ျခမ္းခြဲသည္။တျခမ္းကိုကိုင္ျပီးက်န္တျခမ္းကိုခ်င္းမိုင္ကိုယ္စားလွည္ေတာ္အားေပးၿပီးေအာက္ပါအတိုင္းက်န္းသစ္စာက်ိန္ဆိုၾကသည္။ " သံလြင္ျမစ္ႀကီးတည္ရွိေနသ၍ ေကာက္ေနေသာကၽြဲခ်ဳိ ေျဖာင့္မသြားသ၍ ႏွင့္ဆင္ျဖဴ (ခ်န္းဖယ္)လွိုင္ဂူၿပိဳက်မသြားသမၽွကာလပတ္လံုး ကရင္ျပည္ႏွင့္ခ်င္းမိုင္ခ်စ္ၾကည္ေရးအဓြန္႔ရွည္ပါေစေသာဝ္"

(မွတ္ခ်က္။ ေရွးလန္းနာႏွင့္ တရုတ္တို႔က ကရင္ကို "ယန္း"ဟုေခၚသည္။ ရွမ္းကလည္းမူလက ကရင္ကို "ယန္း"(ညန္း)ဟုပင္ေခၚဆိုသည္။ မြန္ဂိုႏွင့္တိဗက္ဆိုင္ရာသမိုင္းမွတ္တန္းတခ်ဳိ႕တြင္ ကရင္ကို "ကာရိယန္" ဟုေခၚဆိုသည္။ ကန္ခ်နဘူရီေဒသထိုင္းမူလအေခၚအရ ကရင္ကို "ကရဏ္" ဟု ေခၚသည္။"ကရဏ္" သည္ မြန္တို႔၏ေရွးမူလအေခၚအေဝၚျဖစ္သည္။ ထိုေဒသ"ကရဏ္"မ်ားကို ဗမာျပည္လက္ရွိကရင္မ်ားက "တလာကူ" သို႔မဟုတ္ " တလာခုန္း"ဟု ေခၚၾကျပန္သည္။ မြန္ထီးနန္းေခတ္တြင္ ဒံုရင္း မွျမဝတီေဒသတဝိုက္ကို ကရဏ္လူမ်ဳိးတို႔အုပ္ခ်ဳပ္ေသာကရဏၰၰကတိုင္းအျဖစ္မြန္မင္းမ်ားကအသိအမွတ္ျပဳသျဖင့္ထိုတိုင္းသားမ်ားကို ကရဏ္လူမ်ိဳးဟုေခၚဆိုျခင္းျဖစ္ဖြယ္ရွိသည္။

အယုဒၵယ-ရတနကိုစင္ သမိုင္းအတြင္းမွ ကရင္အမ်ဳိးသား

အယုဒၵယ-ရတနကိုစင္ သမိုင္းအတြင္းမွ ကရင္အမ်ဳိးသား (ထိုင္းဘာသာမွတိုက္ရိုက္နီးပါးျပန္ဆိုထားသည္)

Karen national in history of Ayudhaya- Rattnakosin era

ชนชาติกะเหรี่ยงในประวัติศาสตร์ในสมัยอยุธยา - รัตนโกสินทร์ 

(ရတနကိုစင္ေခတ္က ရာဇဝင္မွတ္တမ္းတာဝန္ခံ ဘုရင့္ဝန္ႀကီးျဖစ္သည့္) စုမ္ေဒ့ ကရုန္ ဖရယာ ဒမ္းမရြန္း ရာ့ခ်္ႏူဖဘ္(Somdej Krom Phraya Damrong Rajanupab) ေရးသားေသာ "ထိုင္းဗမာစစ္ပြဲ" မွတ္တမ္းတြင္  နေရစြမ္မင္းႀကီး (King Naresuan the Great) မွ ၁၅၉၉ ၌ ဒုတိယအႀကိမ္ ဟန္သာဝတီၿမိဳ႕ကိုစီးနင္းတိုက္ခိုက္ၿပီး ေဖေဖာ္ဝါရီလဆန္းတြင္ ေတာင္ငူၿမိဳ႕ကိုဝိုင္းခါ ဧၿပီလဆန္းတြင္စီနင္းတိုက္ခိုက္သည္။ ယင္းေတာင္ငူထိုးစစ္တြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္အေနာက္ဘက္ျခမ္းပိတ္ဆို႔တိုက္ခိုက္ေရးတြင္ပါဝင္ေသာတပ္မႉးမ်ားမွာ ဖရာ့ယာနခြန္ရာ့ခ်္စီမာ၊ ဖရာ့ စင္းဘူရီ၊ခြန္အင္ေထာရ္ဖိဗန္း ႏွင့္ စမ္ဖူမိလိုကာဖက္ (Phraya Nakhon Ratchasima, Phra Sing Buri, Khun Inthornrphiban and Saen Phumi Lokaphet)တို႔ျဖစ္ၾကၿပီး (ရာဇဝင္မွတ္တမ္းဝန္ႀကီး) စုမ္ေဒ့ ကရုန္ ဖရယာ ဒမ္းမရြန္း ရာ့ခ်္ႏူဖဘ္က "စမ္ဖူမိလိုကာဖက္" သည္ကရင္လူမ်ဳိးျဖစ္သည္ဟုဆိုထားၿပီး ကရုန္စီအယုဒၵယတပ္မေတာ္တြင္ ကရင္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ကင္းေထာက္တပ္သားမ်ား၊ ေျခလၽွင္တပ္သားမ်ား၊ ဗိုလ္မႉးမ်ားႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားအျဖစ္ပါဝင္မင္းမႈထမ္းၾကသည္ဟုလည္း မွတ္ခ်က္ခ်သည္.

(မွတ္ခ်က္။ ၁၅၉၉ခုႏွစ္ထိုင္းသြားေရာက္တိုက္ခိုက္ခ်ိန္တြင္ဟန္သာဝတီကို ဗမာမင္းမ်ားသိမ္းပိုက္ထားသည့္ကာလျဖစ္သည္)

ဗမာထိုင္းကိုတိုက္ခိုက္ျခင္း

ေဒါက္တာ စူေန႔တ္ရ္ ခ်ဳတိနတၳရာႏြံျပဳစုေသာ  "ဗမာထိုင္းကိုတိုက္ခိုက္ျခင္း" စာတမ္းမွေကာက္ႏႈတ္ထားသည္(အနီးစပ္ဆံုး ထိုင္းအသံထြက္ကိုသံုးထားသည္)

၁၇၈၅ ခုႏွစ္တြင္ အင္းဝဘုရင္ပဒုန္း ေခၚ ဘိုဒိုဖရား (ဘိုးေတာ္ဘုရားျဖစ္ပံုရသည္) က ဖရာ့ဖုထေယာ့ဖားက်ဳလာလို႔မဟာရာ့ခ်္ ( ရတနကိုစင္ ဘန္ေကာက္ေခတ္ ပထမမင္း) အားတပ္မေတာ္ ၉တပ္ျဖင့္ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္သည္။ ပဒံုးမင္းႏွင့္ေစ့စပ္ေဆးေႏြးေရးအတြက္ရတနကိုစင္မွပို႔လာေသာ သံတမံ မ်ား၏ေျပာဆိုခ်က္အရ ဗမာစစ္သံု႔ပမ္း ၃ဦးအား ကရင္တပ္မေတာ္က ဇမိတြင္ဖမ္းဆီးကာ ဘန္ေကာက္ျမဳိ႕ေတာ္သို႔ပို႔ေဆာင္ခဲ့ၿပီးထိုဗမာစစ္သံု႔ပန္းမ်ားက အင္အား ၂၂၀,၀၀၀ရွိေသာ ဗမာ့တပ္မေတာ္ ၉တပ္ ဘန္ေကာက္ကိုစစ္ခ်ီလာေနသည္ဟုေျဖာင့္ခ်က္ေပးသျဖင့္ ထိုင္းဘက္က တန္ျပန္စစ္အတြက္ ျပင္ဆင္ထားသည္ဟုပဒံုးမင္းအားေလၽွာက္ၾကားသည္။

၁၈၂၂တြင္ ကရင္လူမ်ဳိး စန္ခလဘူရီၿမိဳ႕စား ခြန္းစူဝမ္က မိမိဧရိယာအတြင္းက်ဴးေက်ာ္လာေသာ ဗမာ့စစ္ေၾကာင္းတစ္ခုလံုးအား ေခ်မႈန္းသုံ႔သင္ခဲ့သည္။ ၁၈၆၄ တြင္ လည္း ကရင္လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ေသာစန္ခလဘူရီနယ္စပ္ၿမိဳ႕စားႀကီးခန္းစူဝမ္၊ စရီစဝပ္ နယ္စပ္ဂိတ္မႉးၿမိဳ႕စားကၽြတ္ဖိထပ္ႏွင့္ ရြာစားႀကီးေဒခ်ာတို႔က ထိုင္း-အဂၤၤလိပ္ နယ္နိမိတ္ကို တိုင္းတာ စီစစ္ကာ ပူးတြဲေရးဆြဲခ်မွတ္ခဲ့သည္။

၁၈၈၉ခုႏွစ္တြင္ ထိုၿမိဳ႕စားမ်ားႏွင့္အဂၤလိပ္တို႔တည္ေဆာက္ထားခဲ့သည့္ ကြန္ကရိတံတိုင္းကို ကရင္လူမ်ဳိးနယ္စပ္ကာကြယ္ေရးတပ္က ျပန္လည္ ေတြ႕ရွိသည္။

(ရတနကိုစင္ဘန္ေကာက္ေခတ္ပထမဘုရင္သည္မြန္မ်ဳိးႏြယ္ျဖစ္ေၾကာင္း postခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။)

လန္းနာက မြန္ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားအားသိမ္းပိုက္သည့္သမိုင္း

လန္းနာက မြန္ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားအားသိမ္းပိုက္သည့္သမိုင္း

၁၂၅၉ခုႏွစ္တြင္ မင္းဂရိုင္းသည္ လြတ္လပ္ ညီညြတ္ေသာလန္းနာေျမာက္ပိုင္း "တိုင္း" ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံမ်ား၏ပထမဘုရင္ျဖစ္လာသည္။ထိုႏိုင္ငံသည္ယေန႔အခါလာအိုႏိုင္ငံ၏ေျမာက္ပိုင္းေဒသႀကီးျဖစ္၏။ သူသည္ လူမ်ဳိးျခားမ်ားစီးနင္းတိုက္ခိုက္မည့္အနၱရယ္မ်ားေခတ္လွိုင္းႂကြေနေသာအခ်ိန္တြင္ညီညြတ္မႈမရွိေသာ "တိုင္း"မ်ဳိးႏြယ္စုတို႔၏ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံမ်ားကိုလန္းနာႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္စည္းရံုး တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သူသည္ "တိုင္း"လူမ်ဳိးမ်ား၏ မန္းလိုင္, ခ်င္းခံ ႏွင့္ ခ်င္းေခါင္ကိုလၽွင္ျမန္စြာသိမ္းသြင္းခဲ့သည္၊၁၂၆၂တြင္ ကုတ္ျမစ္ကမ္း၌  လန္းနာ၏ေနျပည္ေတာ္အျဖစ္ "ခ်င္းဂရိုင္း"ၿမိဳ႕ကိုတည္ေထာင္သည္၊( ခ်င္းဂရိုင္းသည္ လက္ရွိထိုင္းႏိုင္ငံ ေျမာက္စြန္း၏တိုင္းေဒသႀကီးၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္သည္) ၁၂၈၇တြင္ ဖေရာင္မင္း ငန္မြန္း၊ စူခိုထိုင္း( ေနာင္တြင္ ထိုင္းထီးနန္းစတင္တည္ေထာင္ေသာ ပထမေခတ္ သို႔မဟုတ္စူခိုးထိုင္းေခတ္ျဖစ္လာသည့္ၿမိဳ႕)မင္းရမ္ခမ္ဟဲန္တို႔ ခိုင္မာေသာညီေနာင္ႏိုင္ငံမ် ားအျဖစ္ပူးေပါင္းသည္။ မင္းဂရိုင္းဘုရင္ ဖန္ၿမိဳ႕တြင္ရွိေနစဥ္တြင္ မြန္ႏိုင္ငံေတာ္ဟရိပြန္ခ်ိဳင္းမွ ကုန္သည္တဦးသူ႔ထံသို႔လာေရာက္လည္ပတ္ခစားကာ မြန္ႏိုင္ငံေတာ္၏စည္ပင္သာယာတိုးတက္ဝေျပာမႈအေၾကာင္းမ်ားကိုေျပာျပသည္။ ( ဟရိပြန္ခ်ိဳင္းမွာမ်က္ေမွာက္တြင္လမ္းပြန္း တိုင္းေဒသႀကီး၏ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္သည္ ) မြန္သည္ "တိုင္း"လူမ်ဳိးစုတစ္စုမဟုတ္သျဖင့္ လန္းနာႏိုင္ငံႏွင့္မပူးေပါင္းခ်င္ေပ။ မြန္ျပည္ကိုအင္အားသံုးၿပီးသိမ္းသြင္းလိုသည့္မင္းဂရိုင္းမင္း၏အစီအစဥ္ကို အၾကံေပးမႉးမတ္မ်ားက မျဖစ္ႏိုင္ဟု တားျမစ္ၾကေသာ္လည္းမရခဲ့ပါေပ။ မင္းဂရိုင္းဘုရင္သည္ အိုက္ဖားဆိုသူ ကုန္သည္တစ္ဦးအား သူလၽွိအျဖစ္ မြန္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအသိုင္းအဝိုင္းအတြင္းပိုင္းသို႔ဝင္ပူးရန္လႊတ္လိုက္သည္။ (NCAေခတ္တြင္ KNUႏွင့္ MNSP တို႔၏အတြင္းပိုင္းကို BAကနည္းမ်ဳိးစံုျဖင့္ဝင္ပူးေနသည့္ နည္းႏွင့္ထပ္တူျဖစ္သည္)။ မြန္ဘုရင္ယိဘာ (Yi Ba) က အိုက္ဖား ကို ဘုရင့္အာဏာသံုးခြင့္ရ အမတ္မႉးႀကီးအျဖစ္ခန္႔အပ္ခါစီရင္အုပ္ခ်ဳပ္ေစသည္။ ထိုမွ ၁၂၉၁ ေရာက္ေသာအခါတြင္ မင္းဂရိုင္းဘုရင္က ေဒသခံမြန္လူထုမွၾကည္ျဖဴျခင္းမရွိသည့္အေျခအေနတြင္ပင္ ဟရိပြန္ခ်ဳိင္းကိုသိမ္းပိုက္လိုက္သည္။ ( ဤအခ်က္မွာ အေလာင္းဘုရား ရာမညမြန္ျပည္ကိုသိမ္းပိုက္ခဲ့စဥ္ကအေျခအေနမ်ဳိးျဖစ္သည္) ဟရိပြန္ခ်ိဳင္းနန္းဆက္မြန္ေနာက္ဆံုးမင္း ယိဘာက ေတာင္ပိုင္းရွိအျခားမြန္ၿမိဳ႕ေတာ္တစ္ခုျဖစ္သည့္ လမ္းပမ္း ၿမိဳ႕သို႔တိမ္းေရွာင္လြတ္ေျမာက္သြားခဲ့သည္။