ျမန္မာျပည္တြင္စြဲကပ္ေနသည့္ "ယဥ္ေက်းမႈနယ္ခ်ဲ့ဝါဒ" အေပၚ မႏုသေဗဒ၊ လူမႈေဗဒႏွင့္ တရားက်င့္ဝတ္တို႔၏ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္။

ျမန္မာျပည္တြင္စြဲကပ္ေနသည့္ "ယဥ္ေက်းမႈနယ္ခ်ဲ့ဝါဒ" အေပၚ မႏုသေဗဒ၊ လူမႈေဗဒႏွင့္ တရားက်င့္ဝတ္တို႔၏ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္။
             -----------------

ႏိုင္ငံေရးစီးပြားေရးအားနဲေသာ အျခားလူ႔အသိုင္းအဝန္းတခုအေပၚႏိုင္ငံေရးသို႔မဟုတ္စီးပြားေရးအားႀကီးေသာ လူ႔အသိုင္းအဝန္းႀကီးတခုက မိမိတို႔၏ယဥ္ေက်းမႈကိုက႑ေပါင္းစံုခ်မွတ္ျပဌာန္းလြမ္းမိုးျခင္းသည္"ယဥ္ေက်းမႈနယ္ခ်ဲ့ဝါဒ" ျဖစ္သည္ဟု မႏုသေဗဒ၊ လူမႈေဗဒႏွင့္ တရားက်င့္ဝတ္ Anthropology, Sociology, and Ethics တို ႔ကအဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုထားသည္။

ေရာမအင္ပါယာ ႀကီးထြားျပန္႔က်က္လာျခင္းသည္ အေနာက္တိုင္းတိုးတက္ျဖစ္ထြန္းမႈသမိုင္းရွိ "ယဥ္ေက်းမႈနယ္ခ်ဲ့ဝါဒ" ၏နမူနာျဖစ္သည္။

ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီးတြင္စတင္သတ္မွတ္အသံုးခ်သည့္ ကမၻာ့စည္းမ်ဥ္းသစ္အရ လြတ္လပ္ေရးရခါ တရားဝင္ေပၚထြန္းလာၿပီး အခ်ဳပ္အခ်ာပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရလာၾကေသာႏိုင္ငံသစ္အခ်ဳိ႕တြင္ "ယဥ္ေက်းမႈနယ္ခ်ဲ့ဝါဒ" ကိုယေန႔တိုင္က်င့္သံုးေနၾကဆဲျဖစ္သည္။

အဆိုပါ"ယဥ္ေက်းမႈနယ္ခ်ဲ့ဝါဒ"က်င့္သံုးမႈကိုအေျခခံေပါက္ပြားလာသည့္အက်ဳိးဆက္မ်ားမွာ ပံုစံမ်ဳိးစံု ဒီဂရီအဆင့္ဆင့္ဆန္႔က်င္လႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္အတူ ယင္းလႈပ္ရွားမႈမ်ားကိုနည္းမ်ဳိးစံုျဖင့္ တိုက္ဖ်က္ႏိွပ္ကြပ္ျခင္းမွျဖစ္ပြားသည့္မတည္ၿငိမ္မၿငိမ္းခ်မ္းမႈမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

(သမိုင္းဝါသနာရွင္မ်ားအတြက္) ရႏၲပို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ေကာက္ေၾကာင္း..

(သမိုင္းဝါသနာရွင္မ်ားအတြက္)

ရႏၲပို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္ေကာက္ေၾကာင္း..

ဤစာခ်ဳပ္ကို အမရပူရဘႀကီးေတာ္မင္းလက္ထက္ကအဂၤလိပ္ကိုစစ္ရွဳးံၿပီးေနာက္ ၁၈၂၆ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂၄ ရက္ေန႔တြင္ခ် ဳပ္ဆိုခဲ့သည္။ စာခ်ဳပ္၏အမည္အျပည့္အစံုမွာ "အေရွ႕အိႏၵိယကုပၼဏီႏွင့္အင္းဝဘုရင္မင္းျမတ္တို႔ အၾကားခ်ဳပ္ဆိုသည့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္"(Treaty of Peace between the East India Company and Majesty of the King of Ava) ျဖစ္သည္။ခ်ဳပ္ဆိုသည့္ေနရာမွာ အင္းဝအေနာက္ဖက္ မိုင္ ၅၀ အကြာရွိ ရႏၲပိုရြာျဖစ္သည္။  (ထိုေခတ္က ေနျပည္ေတာ္မွာ အမရပူရျဖစ္သည္။)

ထိုစစ္ပြဲသည္ အဂၤလိပ္တို႔ ကႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း အဂၤလိပ္အင္ဒီးယားသမိုင္းတေလၽွာက္တြင္အဂၤလိပ္တို႔ ေသေက်ဆံုးရွဳံးမႈ အမ်ားျပားဆံုးႏွင့္ၾကံဳရေသာစစ္ပြဲျဖစ္ခဲ့သည္။  

ယင္းစစ္ပြဲတြင္အဂၤလိပ္ဘက္က စေက့ာလူမ် ဳိး ဗိုလ္ခ်ဳ ပ္အာခ်ီေဘာ (Archibald Campbell) စစ္ဦးစီးသည္။  အဂၤလိပ္ဘက္တြင္ အေရွ႕အိႏိၵယကုပၼဏီ၏တပ္မေတာ္၊ စယမ္(ယခုအေခၚ "ထိုင္း") ဘုရင့္စစ္ကူတပ္မ်ားႏွင့္ ရခိုင္ အလွည့္က်တပ္(Levie)မ်ား ပါဝင္ၿပီး စုစုေပါင္းအင္အား ၅၀,၀၀၀ ခန္႔ရွိခါ ၃၈,၁၅၀ ေသေက်သည္။ ဘႀကီးေတာ္မင္းဘက္တြင္ စစ္သူႀကီးမဟာဗႏၶဳလစစ္ဦးစီးၿပီး ဘုရင့္တပ္မေတာ္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္မွအလွည့္က်ေပးေဆာင္ရေသာ တပ္(Levie)မ်ားအပါအဝင္အင္အား ၆၀,၀၀၀ေက်ာ္ခန္႔ရွိခါ ၄ေသာင္းေက်ာ္ခန္႔ေသေက်ခဲ့သည္။ 

ရခိုင္၊မဏိပူရႏွင့္အာသံတပ္မ်ားမွာ အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္ (၁၀၄၄-၁၀၇၇)

ကသိမ္းပိုက္ထားခဲ့ေသာ အာရကန္(ရခိုင္)၊ မဏိပူရႏွင့္ အာသံျပည္မ်ားမွ တိမ္းေရွာင္သြားခဲ့ၾကသည့္ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုမ်ားျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္ကအားေပးသျဖင့္အဂၤလိပ္ဘက္ကပါဝင္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ 

အဂၤလိပ္စစ္ဆင္ေရးမႉး ဗိုလ္ခ်ဳပ္အာခ်ီေဘာက နတ္ျမစ္ဝရွိရွင္မျဖဴကၽြန္းကို အေရွ႕အိႏၵရိယတပ္အနည္းငယ္အပါအဝင္စယမ္ဘုရင့္တပ္မေတာ္စစ္ကူ၊ အာသံ၊မဏိပူရ၊ရခိုင္ အလွည့္က်တပ္မ်ား အလံုးအရင္းျဖင့္ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ေစျခင္းျဖင့္ဘႀကီးေတာ္မင္းအား အေရာင္ျပစစ္ျပဳခါလွည့္စားျမဴဆြယ္သည္။ ဘႀကီးေတာ္ကေတာင္ပိုင္းတြင္ရွိေနေသာ စစ္သူႀကီးမဟာဗႏၶဳလကိုစစ္အင္အား ၆ေသာင္းျဖင့္ ရခိုင္သို႔အပ်င္းခ်ီတက္ခါ အဂၤလိပ္တပ္မ်ားကိုလာေရာက္တိုက္ထုတ္ေစသည္။

ဗႏၶဳလ၏တပ္မ်ားမွာ မိုင္ေပါင္း ၆၀၀ေက်ာ္ခန္႔ေဝးကြာေသာ အင္းဒီးယားႏွင့္ ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚအၾကားဟိုခ်ီဒီေရႊ႕အႀကိမ္ႀကိမ္လုပ္ေနရသျဖင့္ပမ္းနာက်ေနေသာအေနအထားတြင္ရွိေနသည္။ ဤတြင္ေမာ္တင္စြမ္း၌ အသင့္လ်ိဳထားေသာ အဂၤလိပ္ႏွင့္အင္ဒီးယားတပ္သား ၅ေထာင္ေက်ာ္စီပါဝင္သည့္ ေရတပ္အင္အား တေသာင္းေက်ာ္ခန္႔မွ် ျဖင့္ ၿမိဳ႕ေစာင့္တပ္ကေလးမၽွသာက်န္ရွိေသာရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္အာခ်ီေဘာကလၽွပ္တပ်က္တက္သိမ္းလိုက္ၿပီး ေရြႊတိဂုဏ္တြင္ ခ်က္ျခင္းခံတပ္ႀကီးအခိုင္အမာတည္ေဆာက္လိုက္သည္။  

Muyeapae is not Suphankalyar မူယယ္ဖဲ သည္ စူဖန္းကလ်ာမဟုတ္ေသာ အေထာက္အထားမ်ား..

Muyeapae is not Suphankalyar

မူယယ္ဖဲ သည္ စူဖန္းကလ်ာမဟုတ္ေသာ အေထာက္အထားမ်ား..

 မူယယ္ဖဲ ပရိုဖိုင္း...

၁။ ကရင္သမိုင္းဆရာတစ္ခ်ဳိ႕က "မူယယ္ဖဲ" အေၾကာင္းကို စယမ္ (ယခု-ထိုင္း) ရာမာ(၅)က်ဴလာေလာင္ေကာင္မင္းလက္ထက္ကအျဖစ္အပ်က္တစ္ခုဟုေဖာ္ျပထားသည္။ 

၂။ ရာမာ (၅)၏ အမည္ကို "ဖားေက်ာ္လာေက်ာ"(Par Chu lar Chaw) ဟု မူယယ္ဖဲသမိုင္းတြင္ကရင္မႈျပဳထားသည္။ 

ခရစ္ယန္က်န္းစာကို ကရင္ဘာသာသို႔ျပန္ဆိုရာတြင္ က်န္းစာပါလူပုဂၢိဳလ္မ်ား၏နာမယ္အားလံုးကို ကရင္မႈျပဳထားသည့္နည္းအတိုင္းျဖစ္သည္။

၃။ ကရင္အေခၚဘုရင္ "ဖားက်ဴလာေက်ာ" သည္ ရတနကိုစင္ ဘန္ေကာက္ေခတ္ စယမ္ဘုရင္ "က်ဴလာေလာင္ေကာင္" ျဖစ္သည္။

၄။ "က်ဴလာေလာင္ေကာင္" ၏ သက္တမ္းသည္  ၁၈၅၃မွ ၁၉၁၀ျဖစ္သည္။

၅။ "က်ဴလာေလာင္ေကာင္"သည္ မိဘုရား ၁၅၂ ဦးရွိၿပီးထိုင္းရာဇဝင္တြင္ မိဘုရားအမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။ မိဘုရားတစ္ဦးစီ၏အေၾကာင္းသမိုင္းမွတ္တမ္းမရွိသျဖင့္မူယယ္ဖဲသည္ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္ေျမာက္ျဖစ္သည္ဆိုသည္ကိုမသိႏိုင္ေပ။

စူဖန္းကလ်ာ ပရိုဖိုင္း

၁။ "စူဖန္းကလ်ာ" သည္ျမန္မာဘာသာျဖင့္"ျဗဣႏၵေဒဝီ" ျဖစ္သည္။ 

၂။ သူမ၏ သက္တမ္းမွာ ၁၅၆၇ မွ ၁၅၈၁အထိျဖစ္ၿပီး ဖိစနလို႔ မင္း "မဟာဓမၼရာဇာ"(Maha Thammaracha) ႏွင့္ မိဘုရားႀကီး "ဝိစြတ္ကစာတ္"

(Wisutkasat) ၏ သမီးႀကီးျဖစ္သကဲ့သို႔ ေနာင္တြင္ သူရဲေခါင္းမင္းတဆူျဖစ္လာေသာ "နေရစြမ္" (Naresuan the great)၏ အမႀကီးလဲျဖစ္သည္။ "နေရစြမ္"ကို ျမန္မာသမိုင္းတြင္ "ျဗတ္နရာဇ္" ဟုေခၚသည္။

၃။ စူဖန္းကလ်ာ၏ အဖိုးမွာ စူခိုးထိုင္းအင္ပါယာျပည့္ရွင္ "မဟာ ဧကရာဇ္မင္း" (Maha Chakkraphat) ျဖစ္သည္။

၄။ ဘုရင့္ေနာင္က အယုဒၵယကို တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ၁၅၆၄ တြင္ စူဖန္းကလ်ာ၏ ခမည္းေတာ္ "မဟာဓမၼရာဇာ"(Maha Thammaracha) ကို အယုဒၵဘုရင္အျဖစ္ခတ့္အပ္တင္ေျမႇာက္သည္။ 

၅။ ၁၅၇၁ တြင္ အသက္ ၁၇ႏွစ္ရွိ"စူဖန္းကလ်ာ" ကို ဘုရင့္ေနာင္မင္းက မိဘုရားတဦးအျဖစ္တင္ေျမႇာက္ၿပီး တံဆာခံအျဖစ္ပဲခူးေနျပည္ေတာ္တြင္ေျခခ်ဳပ္ထားေသာ " ျဗတ္နရာဇ္မင္းသား"ကို အယုဒၵယသို႔ျပန္ခြင့္ေပးလိုက္သည္။

ထိုင္း- ျမန္မာနယ္နိမိတ္ ေခတ္စဥ္ေျပာင္းလဲမႈဆက္ စပ္သမိုင္းရွင္းလင္းခ်က္..

ထိုင္း- ျမန္မာနယ္နိမိတ္ ေခတ္စဥ္ေျပာင္းလဲမႈဆက္ စပ္သမိုင္းရွင္းလင္းခ်က္..

(ရွမ္းညီေနာင္မ်ားအထူးဖတ္ရႈသင့္သည္)

*ထိုင္း-ျမန္မာ ဆက္စပ္သမိုင္းမ်ားကိုေရးသားေဖာ္ျပၾကရာတြင္လက္ရွိ ထိုင္းေျမပံုႏွင့္လက္ရွိျမန္မာေျမပံုကိုသံုးေလ့ရွိၾကသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ေဖာ္ျပပါသမိုင္းအျဖစ္အပ်က္မ်ားျဖစ္ပ်က္သည့္ကာလတြင္ ထိုင္းႏွင့္ျမန္မာျပည္၏တည္ေနရာ၊ အက်ယ္အဝန္း၊ နယ္နိမိတ္မ်ား လက္ရွိကာလႏွင့္အ

လြန္ကြာျခားသည္ကို အေတြးမေပါက္တတ္ၾကေပ။  

ဗမာထီးနန္းပိုင္နယ္ေျမအင္ပါယာတန္ခိုးထြားခဲ့ေသာရာစုႏွစ္မ်ားတြင္ ဗမာျပည္သည္ လက္ရွိနယ္နိမိတ္ကိုေက်ာ္ေသာ လက္ရွိအင္ဒီးယားအေနာက္ေျမာက္ပိုင္း၊ လက္ရွိ ယူနန္တိုင္းေဒသႀကီး၊ လက္ရွိလာအိုျပည္ႏွင့္လက္ရွိထိုင္းႏိုင္ငံမ်ားကိုပိုင္ဆိုင္ခဲ့သည္။

ထို႔နည္းတူ ထိုင္းမ်ဳိးႏြယ္စုထီးနန္းပိုင္နယ္ေျမအင္ပါယာတန္ခိုးထြားခဲ့ေသာရာစုႏွစ္မ်ားတြင္ လက္ရွိအင္းဒီးယားအေနာက္ေျမာက္ပိုင္းေဒသမ်ားမွ အေရွ႕ကေမာၻဒီးယားအထိအင္ပါယာက်ယ္ျပန္႔ခဲ့ၾကသည္။ တခ်ဳိ႕မွာဗမာကပိုင္ဆိုင္ခဲ့ေသာေဒသမ်ားျဖစ္သည္။

တနည္းအားျဖင့္ ခင္းက်င္းျပသရမည္ဆိုလၽွင္ျမန္မာအင္ပိုင္ယာက်ယ္ျပန္႔လာေသာကာလမ်ားတြင္ ထိုင္းအင္ပါယာမ်ား က်ဥ္းေမ်ာင္းေသးသိမ္သြားၿပီး ထိုင္းအင္ပါယာက်ယ္ျပန္႔လာေသာေခတ္ကာလမ်ားတြင္ ျမန္မာအင္ပါယာက်ဥ္းေမ်ာင္းသြားျခင္းႏွင့္ ပ်က္သုန္းေပ်ာက္ကြယ္သြားျခင္းမ်ားမွာ ခ်ိန္ခြင္လၽွာသဖြယ္ျဖစ္ေနခဲ့သည္။ ကြာျခားခ်က္မွာ ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္ ျမန္မာက ဥေရာပႏိုင္ငံျဖစ္ေသာအဂၤလိပ္၏ ကြင္းလံုးကၽြတ္သိမ္းပိုက္ခံခဲ့ရေသာ္လည္း ထိုင္းႏိုင္ငံမွာမူ ထိုင္းကိုလႊမ္းမိုးသိမ္းပိုက္ရန္စတင္က်ဳိးပမ္းသည့္ျပင္သစ္ အင္အားစုမ်ားကို ၁၆ရာစုေႏွာင္းပိုင္းကတည္းက၄င္းတို႔၏ ျပည္တြင္းကိုယ္ပိုင္အင္အားျဖင့္ အၿပီးအပိုင္တိုက္ခိုက္ေမာင္းထုတ္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

တေခတ္ေျပာင္းတိုင္းတႀကိမ္လိုက္ေျပာင္းေလ့ရွိသည့္ ထိုင္း-ျမန္မာနယ္နိမိတ္အေျပာင္းအလဲကိုျဖစ္ေပၚေစေသာ ႏိုင္ငံ၂ခုလံုး၏ အင္ပါယာအက်ယ္အဝန္းေျပာင္းလဲမႈသမိုင္းမွတ္တမ္းကို စာေရးသူက တကူးတက လွန္ေလွာရွာေဖြ စစ္ထုတ္ခါ မွ်ေဝလိိုက္ျခင္းအတြက္ ေက်းဇူးတင္ရန္မလိုပါ။ အစအဆံုးေသေသခ်ာခ်ာဖတ္ၿပီးစဥ္းစားသံုးသပ္ရန္သာလိုအပ္သည္။ ဤမွတ္တမ္းသည္ ၂ႏိုင္ငံလံုး၏ ကိုယ့္ငါးခ်ဥ္ကိုယ္ခ်ဥ္ အမ်ိဳးသားဝါဒျဖန္႔ခ်ီေရးသမိုင္းမ်ားကိုေဘးခ်ိတ္ၿပီး ကမာၻ ့သမိုင္းအျမင္ျဖင့္ေရးသားျခင္းျဖစ္ရာ ခုႏွစ္သကၠရာဇ္မ်ားသည္ ဝါဒျဖန္႔သမိုင္းမ်ားကဲ့သို႔ လြန္ကဲစြာတိက်ျခင္းမရွိသည္ကိုသတိျပဳရန္လဲလိုအပ္မည္ျဖစ္သည္၊

ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ေဇာက္ထိုးလုပ္ထားသည့္အခ်က္ႀကီးတစ္ခု

ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ေဇာက္ထိုးလုပ္ထားသည့္အခ်က္ႀကီးတစ္ခု

ျမန္မာအစိုးရအဆက္ဆက္က အမ်ဳိးသားဝါျဖန္႔ခ်ီေရးအဓိကကရိယာအျဖစ္ ျပဌာန္းေသာျမန္မာ့သမိုင္းသည္ ျမန္မာလူထုအတြင္း၌သာမက ျမန္မာအစိုးရကိုဆန္႔က်င္သည့္ လူမ်ဳိးစုေခါင္းေဆာင္မ်ား၏အေတြးအေခၚမ်ားအတြင္းသို႔ပါ လွိဳ က္စားေနသည္ကိုသတိထားမိသည္။

နမူနာအားျဖင့္ ဂ်ပန္- အဂၤလိပ္ စစ္ပြဲတြင္ ဘီအိုင္ေအ၏ အခန္းက႑ကို ျဖစ္ရွိခဲ့ေသာျဖစ္ရပ္မွန္၊ အေျခအေနမွန္ထက္ အလြန္ေဝးလန္ျမင့္မားစြာ တန္ဖိုးျမႇင့္တင္ထားၾကသျဖင့္ ဘီအိုင္ေအမပါလွ်င္ဂ်ပန္က အဂၤလိပ္ကိုမႏိုင္ႏိုင္၍ပင္ ေနာင္လာေနာက္သားျပည္သူမ်ားက အထင္အျမင္တက္တက္စင္ေအာင္မွားယြင္းကုန္ၾကသည္။ ငါးေထာင္တန္ကို ငါးေသာင္းတန္ဟု ထင္ျမင္ေနၾကသည့္ မူးယစ္မႈမ်ားႏွင့္သာလၽွင္တူေနေတာ့သည္။

ဘီအိုင္ေအ၏သမိုင္းတန္ဖိုးကိုမွန္မွန္ကန္ကန္တိုင္းတာသိရွိလိုလၽွင္ စစ္ပြဲအတြင္းရန္ဘက္၂ဘက္၏ အင္အားအေနအထားႏွင့္ ၂ဘက္လံုးတြင္ပါဝင္ပူးေပါင္းေသာ အရံအင္အားမ်ား၏ အရြယ္အစားပမာဏကို အဓိကသိရွိရန္လုိအပ္သည္။ ဤအေရးႀကီးဆံုးေသာအခ်က္ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားႏိုင္သည့္ အသိညာဏ္မ်ားကို ျမန္မာသမိုင္းေလ့လာသူမ်ားက အဆံုးရႈံးခံ၍မရပါ။

ဗမာျပည္ရွိအဂၤလိပ္မ်ားကိုဂ်ပန္ကစီးနင္းတိုက္ခိုက္ရာတြင္ ဂ်ပန္က အဓိကျဖစ္ၿပီး ထိုင္းက်ားတပ္မေတာ္က ဒုတိယျဖစ္သည္။ 

ဂ်ပန္တပ္အင္အားမွာ ဒုဗိုလ္ခ် ဳပ္ႀကီး Shōjirō Iida ဦးေဆာင္သည့္ ဂ်ပန္႔အင္ပါယာတပ္မေတာ္ အင္အား ၈၅,၀၀၀ ႏွင့္ ဗိုလ္မိုးႀကိဳးေခၚဗိုလ္ခ်ဳပ္ Suzuki Keiji ဖြဲ႕စည္းဦးေဆာင္သည့္ ဂ်ပန္စစ္သားမ်ားျဖင့္အဓိကဖြဲ႕စည္းသည့္ဘီအိုင္ေအတပ္မေတာ္အင္အား ၁၂,၀၀၀ ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ 

*ဂ်ပန္႔တပ္အင္အား စုစုေပါင္း ၉၇,၀၀၀ ျဖစ္သည္။

မပိရိေသာသမိုင္းလွည့္ကြက္ေလးတစ္ခု----

မပိရိေသာသမိုင္းလွည့္ကြက္ေလးတစ္ခု----

ဂ်ပန္က၁၉၄၁ ဒီဇင္ဘာလ ၈ရက္တြင္ အေမရိကန္ႏွင့္ အဂၤလိပ္ကို စစ္ေက်ညာသည္။Hiko Sentai (FR) Mitsubishi Ki-21ေခၚဂ်ပန္ဗံုးက်ဲေလယဥ္မ်ားသည္ ဘန္ေကာက္ ေဒါင္းမြန္ေလဆိပ္မွထြက္ခါ ၁၉၄၂ဇႏၷဝါရီလ၁၉ရက္ကမိမိတို႔သိမ္းပိုက္ထားေသာထားဝယ္ႏွင့္ၿမိတ္ရွိ ေလယဥ္ကြင္းသံုးကြင္းတြင္စခန္းခ်သည္။ ထိုမွတဆင့္ ရန္ကုန္၊ ေတာင္ငူႏွင့္မႏၲေလးၿမိဳ႕တို႔အေပၚပ်ံဝဲၿပီးဗုံးက်ဲတိုက္ခိုက္သျဖင့္ အေဆာက္အဦး အိုးအိမ္မ်ားၿပိဳက်ပ်က္စီးမီးေတာက္ေလာင္လၽွက္ ၿမိဳ႕သားမ်ားလဲေသေက်ၾကသည္။

ထိုအခ်ိန္တြင္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ႏွင့္ တျပည္လံုးရွိအဂၤလိပ္တပ္မ်ားမွာ ဂ်ာမန္ထိုးစစ္ေၾကာင့္အဂၤလန္ျပည္မ မက်ဆံုးေရးအတြက္  ျမန္မာျပည္မွအင္အားရုတ္သိမ္းၿပီးျပည္မကိုသြားေရာက္ကာကြယ္ေနရသည့္အခ်ိန္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ ဂ်ပန္ကိုခုခံတိုက္ခိုက္ေနေသာတပ္မ်ားမွာ အင္းဒီးယားအမွတ္(၁ရ)တပ္မ၊ခ်န္ေကရွိတ္၏ကူမင္တန္တပ္မ၊ ေဂၚရခါးတပ္မဟာ၊  ကခ်င္ႏွင့္ ကရင္ေသနပ္ကိုင္တပ္ရင္းမ်ားသာရွိသည္။

ဂ်ပန္တပ္မ်ားမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ဖူဂ်ီရိုလိဒါ၏ ဂ်ပန္႔အင္ပါယာတပ္မေတာ္အမွတ္ (၁၅) ႏွင့္ ထိုင္းေျမာက္ပိုင္းက်ားတပ္မေတာ္ တို႔ျဖစ္ၾကသည္။ ဘီအိုင္ေအကိုထူေထာင္ဦးစီးသူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္စူဇူကီးအားတာဝန္မွရုတ္သိမ္းလိုက္ၿပီး သူ၏ဘီအိုင္ေအတပ္ကို ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ဖူဂ်ီရို၏ အမွတ္ (၁၅) အင္ပါယာတပ္မေတာ္ေအာက္တြင္ထားလိုက္ခါ လူထုလႈပ္ေဆာ္ေရးႏွင့္သတင္းေပးတပ္ဆြယ္အျဖစ္အသံုးခ်သည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဇူကီးကိုမူ စစ္တပ္မွထုတ္ခါ ကုန္သေဘာၤသယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးႏွင့္ ထိန္းသိမ္းေရးမႉးအျဖစ္အလုပ္ေပးထားလိုက္သည္။

အထက္ပါ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ဖူဂ်ီရို၏ အမွတ္(၁၅)အင္ပါယာတပ္မေတာ္မွဂ်ပန္ၾကည္းတပ္မ်ားက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကို ၁၉၄၂ ဇႏၷဝါရီလတြင္ပင္ အၿပီးသတ္စီးနင္းသိမ္းပိုက္သည္။

ပံု၁။ Hiko Sentai (FR) Mitsubishi Ki-21ဂ်ပန္ဗံုးက်ဲေလယဥ္မ်ား

ပံု၂။ အာရွကိုကာကြယ္သူဂ်ပန္႔ေလတပ္ကဗုံးက်ဲသျဖင့္ထြက္ေျပးေနၾကေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေနလူထု။

ပံု၃။ ဖေရဇာလမ္း (ယခု- အေနာ္ထာလမ္း) တြင္ဂ်ပန္႔ဗံုုးဒဏ္ေၾကာင့္ေသေက်ေနၾကေသာမိသားစု။

ပံု၄။ဗံုးက်သျဖင့္ၿပိဳက်ပ်က္စီးမီးေလာင္ေနေသာ (၃၉) လမ္း။

ပံု၅။ ဂ်ပန္အမွတ္(၁၅)တပ္မေတာ္စစ္ေၾကာင္းမ်ားလမ္းေၾကာင္းျပေျမပံု။

ပံု၆။ ဂ်ပန္တပ္မ်ားရန္ကုန္ျမဳိ႕ကိုထိုးႏွက္တိုက္ခိုက္ေနၾကစဥ္။ 

ပံု၇။ ဂ်ပန္တင့္ကားတပ္မ်ား ရန္ကုန္ကိုအလြယ္တကူဝင္သိမ္းပံု။

ပံု၈။ ျမန္မာသမိုင္း maker တခ်ဳိ႕က "ဘီအိုင္ေအတပ္မ်ားကရန္ကုန္ကိုဝင္သိမ္းသည္"ဟု သမိုင္းအလြယ္တကူလွည့္ကြက္လုပ္ထားပံု။ ဘီအိုင္ေအအဖြဲ႕သည္ မတ္လ ၈ရက္ေန႔က လမ္းေလၽွာက္ဝင္လာၾကျခင္းျဖစ္သျဖင့္ ဂ်ပန္က ဝင္သိမ္းခဲ့ၿပီျဖစ္ေသာ ဇႏၷဝါရီလထက္ ၂လေက်ာ္ ေနာက္က်ေနသည္မွာ သမိုင္းလွည့္ကြက္၏ မပိရိမႈျဖစ္သည္။

စည္းလံုးေရးတန္ဖိုး မလႊဲမေသြ စဥ္းစားရမည့္အခ်က္ ...

စည္းလံုးေရးတန္ဖိုး

မလႊဲမေသြ စဥ္းစားရမည့္အခ်က္  ...

တကယ္လို႔ ရခိုင္၊ ကခ်င္၊ ဝ နဲ႔ ရွမ္းတပ္မေတာ္ပါတဲ့ ေျမာက္ပိုင္း အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ မဟာမိတ္တပ္မေတာ္စတာေတြကို ဗမာ့တပ္မေတာ္က အျပတ္ရွင္းလိုက္ျပီးရင္ ခုထိ တစည္းတရံုး တေသြးတသံမျဖစ္ေသးတဲ့ ေကအန္ယူ၊ ဒီေကဘီေအ၊ ကရင္ဘီဂ်ီအက္ဖ္၊ ေကအဲန္ယူ/ေကအဲန္အယ္လ္ေအ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေကာင္စီ စတဲ့ကြဲေနေသာမွန္စေတြအားလံုးနဲ႔ကရင္ျပည္နယ္ဟာ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ရ ကရင္ျပည္ ၃,၄,၅ ႏိုင္ငံျဖစ္လာႏိုင္မလား။ ျဖစ္ႏိုင္လား...တြက္ၾကည့္...

သူတို႔အတြက္အခြင့္ေကာင္းအခါေကာင္းေရာက္ၿပီမို႔ ရန္သူ႔ကအျမင့္ဆံုးဒီဂရီစစ္ေရးဖိအားနဲ႔႔အတူ လုပ္လာမယ့္တစ္ဖြဲ႕ျခင္း တစ္စုျခင္းအတြက္ ခြဲေဝေပးမဲ့ေခၽြးသိတ္ဆုလတ္( မီးစတလွည့္ေရမႈတ္တဖက္) ေအာ္ပေရးရွင္းႀကီးေအာက္မွာ အသီးသီးပ်က္ပ်ယ္တိ

မ္ေကာဇာတ္ေျပာင္းသြားၾကမလား။ တြက္ၾကည့္...

ရန္သူဟာ အေနာက္ဘက္ေျပးလိုက္၊ ေျမာက္ဘက္ေျပးတိုက္အလုပ္မ်ားေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒါ့ထက္အလုပ္မ်ားသြားေအာင္ အေရွ႕နဲ႔ေတာင္ဘက္ကေရာ လိုအပ္သလိုထၿပီးလႈပ္ရွားၾကရင္ ရန္သူ႔ရဲ႕အေနာက္နဲ႔ေျမာက္ဘက္ကိုလႊတ္ထားတဲ့စစ္အင္အားေတြ ထက္ဝက္က်ဆင္းသြားမယ္။

အဲလိုအေနအထားမွာ ရန္သူက အေနာက္နဲ႔ေျမာက္ကိုအၿပီးသပ္ေျခမႈန္းေရးလုပ္ႏိုင္မွာမဟုတ္ေတာ့တာမို႔ အေရွ႕နဲ႔ေတာင္ဘက္ကို အဓိကစစ္မ်က္ႏွာဖြင့္ႏိုင္တဲ့အင္အားလဲ အျပည့္အဝမရွိႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ဒီအေနအထားျပန္ေရာက္ရင္ ဖက္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီ လူမ်ဳိးစုေတြအတြက္ ေနာက္ထပ္ ရာစုႏွစ္ထက္ဝက္မကေတာ္လွန္လႈပ္ရွားမႈသက္တမ္းကို တိုးႏိုင္မယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစားပြဲဝိုင္းမွာပခုန္းညီ ဝင္ထိုင္ႏိုင္မယ္။

ဒီေတာ့ဒါဟာ စည္းလံုးတဲ့အဆင့္ကိုမေရာက္ေသးဘဲ "ဟန္ခ်က္ညီ လႈပ္ရွားမႈ"ေတြကိုအဖြဲ႕အားလံုးက လုပ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့အဆင့္ကေလးတင္ ေတာ္လွန္ေရးမေအာင္ေသးတဲ့တိုင္ မက်ဆံုးေရးအတြက္အာမခံခ်က္ႀကီးျဖစ္ေနၿပီ။

ဒီေတာ့ UNFC ကေနဖြဲ႕စည္းခဲ့ဘူးတဲ့ Federal Union Army (FUD) ဖယ္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတပ္မေတာ္ကိုျပန္လည္သစ္လြင္ၿပီး ဒီအလံေတာ္ေအာက္မွာစည္းလံုးၾကရင္ႏိုင္ငံတကာက လက္ခံလာရမဲ့ စင္ၿပိဳင္အစိုးရအျဖစ္ အင္အားအဆမတန္ပြားမ်ားေတာင့္တင္းလာမွာ ေျမႀကီး ဖေနာက္မလြဲျဖစ္တယ္။ 

ဒီေနရာမွာ UNFC ကိုကြဲျပဲသြားေစခဲ့တဲ့လုပ္ရပ္မ်ားကို ျပဳ ျပင္ၿပီး UNFCကို ျပန္လည္စည္းလံုးလာေစတဲ့ စိတ္ဓာတ္၊ အသိညာဏ္အဆင့္အတန္းနဲ႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ဆိုင္ရာေခါင္းေဆာင္ေတြအားလံုးက ျပန္လည္က်င့္သံုးလာၾကဖို႔ကိုဘဲ တိုင္းရင္သားျပည္သူေတြကေမၽွာ္လင့္တမ္းတေနၾကတယ္။

ႏိုင္ငံေရးသေဘာတရားအေျခခံအဆင့္ေလာက္ရွိရံုေလးနဲ႔

UNFCမွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ျပသနာေတြဟာ "မိတ္ဘက္ပဋိပကၡ"မၽွသာျဖစ္တာကိုရွင္းရွင္းနားလည္းႏိုင္တယ္။

ဘဝတူမ်ားစည္းလံုးေရးအတြက္

မိတ္ဘက္ ပဋိပကၡကို ရန္ဘက္ပဋိပကၡနဲ႔ ပိုင္းျခားနားမလည္ေလာက္ေအာင္ ႏိုင္ငံေရးအသိမြဲေခ်ာက္တဲ့ေခါင္းေဆာင္မႈတြကို လိုအပ္သလိုအစားထိုးၾကရမယ္။

ဓာတ္မွန္ရိုက္ၾကည့္လၽွင္ ျမင္ရမည့္ႏိုင္ငံေရးလွည့္ကြက္ႀကီးတခု....

ဓာတ္မွန္ရိုက္ၾကည့္လၽွင္ ျမင္ရမည့္ႏိုင္ငံေရးလွည့္ကြက္ႀကီးတခု....

၁၉၄၅ဩဂုတ္လ ၃၁ရက္ေန႔မွ ၁၉၄၈ ဇႏၷဝါရီလ ၄ရက္ေန႔အထိဒုဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ဆာဟူးဘရန္႔ (Sir Hubert Elvin Rance) က ၿဗိတိသၽွဘုရင္ခံအျဖစ္ ျမန္မာကိုအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။

၁၉၄၆ တြင္ ဘုရင္ခံဆာဟူးဘရန္႔ကဗမာျပည္ကိုလြတ္လပ္ေရးေပးေရးအစီအစဥ္ေျပျပစ္ေခ်ာေမာရန္ ၿဗိတိသၽွအက်ဳိးစီးပြားအေပၚရန္လိုမႉအနဲဆံုးႏွင့္ အျခားဗမာႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားေလာက္အစြမ္းမေရာက္ဟုထင္ရေသာဦးေအာင္ဆန္းကို ဘုရင္ခံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအမႈေဆာင္အျဖစ္ခန္႔အပ္သျဖင့္ ၄င္းႏွင့္အတူ ဖဆပလ အဖြဲ႕ဝင္တခ်ဳိ႕ အဂၤလိပ္ဘုရင္ခံ၏ လစာစားအမႈထမ္းမ်ားျဖစ္လာၾကသည္။ ၿဗိတိသၽွကအစြန္းေရာက္မ်ားဟုသေဘာထားေသာကြန္ျမဴ နစ္ပါ တီႏွင့္အခ်ားအစြန္းေရာက္ပါတီမ်ား၏ အဂၤလိပ္အစိုးရဆန္႔က်င္ေရးေျမေပၚေျမေအာက္စည္းရံုးလႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္ဆႏၵျပပြဲမ်ားအား ထိမ္းခ်ဳပ္ႏိုင္ရန္အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ဦး ေအာင္ဆန္းႏွင့္ဖဆပလ အဖြဲ႕အား ခန္႔အပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ 

ဦးေအာင္ဆန္းကို ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္တာဝန္ေပးထားသည့္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအမႈေဆာင္ေကာ္မီတီ၏လက္ေတြ႕အေနအထားမွာ ပထမလြတ္လပ္ေရးေခတ္ ေဒါက္တာဘေမာ္ အစိုးရ၏အဆင့္ထက္ မ်ားစြာနိမ့္သည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအမႈေဆာင္အဖြဲ႕က ဘုရင္ခံ၏ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားအတိုင္းတာဝန္ထမ္းေဆာင္ရင္း အဂၤလိပ္အစိုးရဆီတင္သြင္းမည့္ဗမာျပည္လြတ္လပ္ေရးေလၽွာက္လႊာတြင္မရွိမျဖစ္ထည့္သြင္းေဖာ္ျပရမည့္ ဗမာႏိုင္ငံဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမူၾကမ္းကို အၿပီးသပ္ေရးဆြဲၾကရန္ျဖစ္သည္။ ေကအဲန္ဒီအိုဖြဲ႕စည္းခြင့္ေပးျခင္းမေပးျခင္းသည္လည္း ဘုရင္ခံ၏ အာဏာေအာက္တြင္သာရွိသည္။

ထိုကာလတြင္ၿဗိတိသၽွထီးနန္းႏွင့္ေတာ္ဝင္ဆက္ဆံေရးအဆင့္ရွိေသာသၽွမ္းျပည္ေထာင္စု (Federated Shan States)ကို ၿဗိတိသၽွအစိုးရက  British Protectorate ျပည္နယ္အျဖစ္ ျပည္ပရန္မွကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ထားသည္။ ကရင္နီျပည္နယ္      Princely State of the Karenni State)သည္လည္း သၽွမ္းဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စုတြင္ပါဝင္ခဲ့သည္။ၿဗိတိသၽွအစိုးရက ယင္းသ်ၽွမ္းဖက္ဒရယ္ျပည္ေထာင္စု၏ျပည္တြင္းေရးကိစၥမ်ားကိုစြက္ဖက္ျခင္းမရွိေပ။ ထိုသၽွမ္းျပည္နယ္ကိုသၽွမ္းဘာသာျဖင့္ "မိန္းေဟာင္ တြန္႔ဂ်ဴအင္တိုင္း" (Muang Hom Tum Jueng Tai)ဟုေခၚတြင္ၿပီး ၁၉၂၂ ကတည္းက ၿဗိသၽွအစိုးရအသိအမွတ္ျပဳျပည္နယ္လည္းျဖစ္ခဲ့သည္။

(ကရင္မ်ား နားလည္ရန္ခက္ေနေသးသည့္ အေရးအၾကီးဆံုး သခၤန္းစာ)

The most important lesson that Karen still difficult to understand.

Why British government granted independent to Burman political group instead of the loyal Karen in 1948?

The answer is quite easy to understand for the international observers on Burma and Karen political issue that time except the Karen.  

They see the huge different between Burman and the Karen movement. 

Burman political group have political intelligence and trick to shown they are working for all ethnics in a British empire called British-Burma to the world and British while Karen just standing for their own affair. Karen didn’t care or understand about the world power balance that required for UK. UK needs the whole British-Burma still as one strong commonwealth state of them instead of many separated small states that difficult to hold. Karen may understand this very important point if Karen political group that time have the thinking system like a government. Karen misunderstood that the loyalty to British is the most important. It was completely wrong. A political mistake needs time for a century to be healing. Nowadays the Karen makes a similar mistake by the same knowledge as 1948 by split from all ethnic united organization named UNFC while the Burman are still holding the trick slogan of working for the whole country and all ethnic. KNU has damages the political image of the common goal of ethnic’s self-determination struggle to the world. But KNU doesn’t understand what they do this. Karen love to reduce the support of all other ethnics by separate their affair from all other ethnics while Burman still opening their trap to catch the support from all ethnics and the world to stronger Burmese's political objective as an important part of the world power balancing. We just hope for the current generation of Karen may reach this universal political common law of culture for the national building stages of a Karen State. But even now most of the Karen key groups still love to separate them from other ethnics and the more worsen than is they still enjoining the collapses of their national army. The all Karen civilian are longing for all Karen arm groups unite as a national army while that each group have no a clear focus and concentration on it. It’s do like the desire of all Karen people is not the business of all Karen arm groups.

(ကရင္မ်ား နားလည္ရန္ခက္ေနေသးသည့္ အေရးအၾကီးဆံုး သခၤန္းစာ)

၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်က သစၥာရွိကရင္မ်ားအစား ဗမာႏို္င္ငံေရးအုပ္စုကို အဘယ္ေၾကာင့္ လြတ္လပ္ေရးဂရမ္ေပးခဲ့သနည္း…

ဤအတြက္အေျဖကို္ ကရင္မွတပါး ဗမာႏွင့္ကရင့္ႏိုင္ငံေရးကိုအကဲျဖတ္ေစာင့္ၾကည့္ေနၾကသည့္ ႏို္င္ငံတကာအကဲျဖတ္မ်ားအတြက္နားလည္ရန္အလြန္လြယ္ကူခဲ့ေပသည္။

သူတို႕သည္ ဗမာႏွင့္ ကရင္တို႕၏လႈပ္ရွားမုမ်ားအၾကား ၾကီးမားေသာ ကြဲျပားမႈကိုျမင္ၾကသည္။

ဗမာႏို္င္ငံေရးအုပ္စုသည္ ၿဗိတိသွ်-ဘားမားဟူသည့္ ၿဗိတိန္ အင္ပါယာႏိုင္ငံတြင္းရွိ လူမ်ဳိးစုအားလံုးအတြက္ လုပ္ေနေၾကာင္း ျပသသည့္ ႏို္င္ငံေရးလည္ပယ္မႈႏွင့္ လွည့္ကြက္မ်ားကိုျပသေနသည့္အခ်ိန္တြင္ ကရင္မ်ားက မိမိတို႕လူမ်ဳိးတမ်ုိးတည္း၏အေရးအတြက္ရပ္တည္ခဲ့ၾကသည္။ကရင္မ်ားသည္ ကမာၻ႕အင္အားခ်ိန္ခြင္ရွာထိမ္းညွိမႈအတြက္ ၿဗိတိန္တြင္လိုအပ္ခ်က္မ်ားရွိေနသည္ကို အေလးလဲမမူ အေရးလဲမစိုက္ နားလဲမလည္ၾကပါေပ။ ၿဗိိတိန္သည္ တကြဲတျပားျဖစ္သြားၿပီးကိုင္တြယ္ရန္ခက္ခဲျခင္းထက္ ၿဗိတိသွ်-ဘားမားတႏိုင္ငံလံုး မိမိ၏ ဓနသဟာယႏိုင္ငံၾကီးတစ္ႏိုင္ငံအျဖစ္မားမားမတ္မတ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနသည္ကိုလိုအပ္လွ်က္ရွိေနခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္ကကရင္ႏို္င္ငံေရး အုပ္စုသည္ အစိုးရတခု၏ စဥ္းစားနည္းစနစ္မ်ဳိးရွိခဲ့ၾကမည္ဆိုလွ်င္ ဤမွ်အေရးၾကီးေသာအခ်က္ကိုနားလည္ခဲ့ၾကမည္ျဖစ္သည္။

မဂိုအင္ပါယာ(Mughal Empire)

မဂိုအင္ပါယာ(Mughal Empire)
ေနာက္ဆံုး ဧကရာဇ္မင္း ဘာဟာဒူရွား ဇာဖာ(Bahadur Shah Zafa

သီေပါမင္း အင္ဒီးယားရတနာဂီရိၿမိဳ႕သို႔ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးခံရသကဲ့သို႔ မဂိုအင္ပါယာ(Mughal Empire) ေနာက္ဆံုး ဧကရာဇ္မင္း ဘာဟာဒူရွား ဇာဖာ(Bahadur Shah Zafaကိုလည္း ၁၈၅၇ အင္းဒီးယားသူပုန္ထရာတြင္ပါဝင္မႈျဖင့္အဂၤလိပ္အစိုးရကရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ျပည္ႏွင္ဒဏ္ေပးခဲ့သည္။
သူသည္ ၁၈၆၇ ႏိုဝင္ဘာလ ၇ရက္သက္ေတာ္ ၈၇ႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။

သီေပါမင္းသည္ မႏၲေလးတိုင္းသာက်န္ရွိေသာ ကုန္းေဘာင္ေနာက္ဆံုးမင္းျဖစ္သကဲ့သို႔ ဘာဟာဒူရွားဇာဖာဧကရာဇ္သည္လည္း ေဒလီၿမိဳ႕ေဟာင္းတခုတည္းကိုသာပိုင္ဆိုင္ေတာ့သည့္ အင္းဒီးယား မဂိုအင္ပါယာ၏ ေနာက္ဆံုးဘုရင္ျဖစ္သည္။

ဘဟာဒူရွားဇာဖာကို မူဂါအင္ပါယာ၏ဘုရင္အျဖစ္ အဂၤလိပ္အစိုးရကတရားဝင္အသိအမွတ္ျပဳထားသည့္ကာလတြင္ အင္ပါယာ၏အျခားေဒသအားလံုးကို အေရွ႕အင္းဒီးယားကုပၼဏီ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ထားရွိခဲ့သည္။ အေရွ႕အင္ဒီးယားကုပၼဏီက ဥေရာပသားစစ္တပ္မ်ားႏွင့္ အင္းဒီးယားေဒသခံမ်ားျဖင့္ဖြဲ႕စည္းေသာ  စီးပိြဳင္(Seepoy)ေခၚစစ္တပ္မ်ားကို ေဒသလံုျခံဳေရးအတြက္ဖြဲ႕စည္းထားရွိသည္။

ေဒလီအေရွ႕ေျမာက္ဘက္ရွိ မီရု(Meerut)ၿမိဳ႕တြင္ခ်ထားေသာ စီးပိြဳင္တပ္မ်ားက ၁၈၅၇ခုႏွစ္ေမလ ၁၀ရက္တြင္သူပုန္ထရာတြင္ ပါဝင္သက္ဆိုင္ခဲ့ျခင္းမရွိေသာ ဘဟာဒူရွားဇာဖာဘုရင္အား မိမိတို႔၏ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္ဘုရင္အျဖစ္ ေက်ညာသည္။ သို႔ရာတြင္ ဘုရင့္တြင္စီးပိြဳင္တပ္မ်ားအားထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္သည့္အာဏာမရွိေပ။
မၾကာမီ စီးပိြဳင္တပ္ကဖမ္းခ်ဳပ္ထားေသာအဂၤလိပ္စစ္သား ၅၂ ဦးႏွင့္ ၿမိဳ႕တြင္းဖမ္းမိရာရာ ဥေရာပသားမ်ားကို သတ္ျဖတ္ခါ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကိုမူမုဒိန္းက်င့္သတ္ျဖတ္ၾကသည္။