ရတနကိုစင္ နန္းဆက္ကိုတည္ေထာင္သူ မြန္လူမ်ဳိး

ရတနကိုစင္ နန္းဆက္ကိုတည္ေထာင္သူ မြန္လူမ်ဳိး 

(သမိုင္းသုတ)

ရတနကိုစင္၏ ႏိုင္ငံတကာအမည္မွာ ဘန္ေကာက္ျဖစ္သည္။ တည္ေထာင္သူမွာ ရာမာ (၁) ေခါ ္ဖရာ့ဖုထေရာ့ဖါး က်ဴလာလို႕ဘုရင္ျဖစ္သည္။ သူသည္ မြန္လူမ်ဳိးေဆြမ်ိဳးစုမွေမြးဖြားလာသူျဖစ္ျပီး ကိုစာပန္း ၏ေျမးျဖစ္သည္။ သူ၏ဘခင္မွာအယုဒယ နန္းေတာ္တြင္အမွဳေတာ္ထမ္းခဲ့သူတစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူသည္ ကုန္းေဘာင္မင္းမ်ားကိုဆန္႕က်င္တိုက္ခိုက္ေသာ ထပ္စင္းဘုရင္ထံတြင္အမွဳထမ္းခဲ့ၿပီး စယမ္ႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္တည္ေထာင္ေရးတြင္ပါ၀င္ခဲ့သည္။ထိုကာလအတြင္းတြင္သူသည္ စယမ္ႏိုင္ငံသစ္၏ ၾသဇာအၾကီးဆံုး စစ္ေရးေခါင္းေဆာင္ တဦးျဖစ္လာခဲ့သည္။ သူသည္ ဘုရင့္ေတာ္၀င္အဆင့္ႏွင့္ညီေသာအျမင့္ဆံုးဘြဲ႕ျဖစ္သည့္ စုမ္ေဒ့ေက်ာက္ဖရား ဘြဲ႕ကိုပထမဦဆံုးရရွိခဲ့သူျဖစ္သည္။ သူသည္ ၁၇၈၂ခုႏွစ္တြင္ စယမ္ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ကာ ဘုရင္အျဖစ္ သရဖူကိုကိုယ္တိုင္ေဆာင္းၿပီးနန္းတက္ခဲ့သည္။ သူ႕ေခတ္တြင္အေက်ာ္ၾကားဆံုးျဖစ္ရပ္မွာ ၁၇၈၅ ခု ကုန္းေဘာင္ထိုးစစ္ကိုအျပီးသပ္ေျခမွဳန္းသည့္ ထိုင္း-ဗမာေနာက္ဆံုးစစ္ပြဲၾကီးျဖစ္သည္။

(ထိုင္း၀ိကီဖီးဒီးယားမွေကာက္ႏွဳတ္သည္)

ျဖည့္စြက္ခ်က္- ကိုစာပန္သည္စယမ္ႏို္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီး ႏွင့္ ျပင္သစ္သံအမတ္ျဖစ္သည္။ ပံု ၂ ႏွင့္ ၃မွာ ကိုစာပန္၏ပံု ျပင္သစ္အႏုပညာရွင္၏လက္ရာျဖစ္သည္။

မွတ္ခ်က္- အရင္းျမစ္အသီးသီးမွသမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ကြဲျပားမွဳ အနည္းငယ္ရွိသည္။ မူးရင္းထိုင္းဘာသာမွ ေကာက္ႏွဳတ္ျပန္ဆိုသျဖင့္အနက္အဓိပယ္ အတိအက်တူခ်င္မွတူမည္။

ခ်င္းမိုင္-ဖာပြန္ မိတ္ဖြဲ႕သမိုင္းႏွင့္ လန္းနာဒုကၡသည္အေၾကာင္း

ခ်င္းမိုင္-ဖာပြန္ မိတ္ဖြဲ႕သမိုင္းႏွင့္ လန္းနာဒုကသည္အေၾကာင္း( ထိုင္းမွ ဗမာဘာသာသို႔အနီးစပ္ဆံုးခ်ဳပ္ႏႈတ္ျပန္ဆိုထားသည္)

__________^__________^__________

ဥပရာထန္လန္ကာႏွင့္အဖြဲ႕သည္ ကရင္နီအႀကီးအကဲ မင္းသားႀကီးေစာဝ္စဲတာဒါး ႏွင့္ေတြ႕ၾကၿပီးေနာက္ ခ်င္းမိုင္-ဖာပြန္ခ်စ္ၾကည္ေရးတည္ေဆာက္ရန္အတြက္ မင္းသားႀကီး ေစာဝ္ဖားရဖာႏွင့္ေတြ႕ဆံုရန္ကရင္ျဖဴတို႔၏ဖာပြန္ၿမိဳ႕သို႔ခရီးဆက္ၾကသည္။တန္ေက်ာက္ဖားသို႔ေရာက္ေသာအခါ သူတို႔၏ရည္ရြယ္ခ်က္ကို ကရင္မင္းသား ေစာဝ္ရတနာမင္းေက်ာက္ခန္ဖားကသိရွိရေသာအခါ လိွုက္လွဲစြာႀကိဳဆိုၿပီး တည္းခိုရန္နန္းေတာ္တြင္ေနရာထိုင္ခင္းစီစဥ္ေပးသည္။ ေတြ႕ဆံုစကားေျပာၾကၿပီးေနာက္ ဥပရာထန္လန္ကာက ခ်င္းမိုင္ဘုရင္ ကာဝီလထံမွပါးလိုက္ေသာ လက္ေဆာင္ပဏာမ်ားကိုအပ္ႏွင္းပြဲလုပ္သည္။  လက္ေဆာင္မ်ားမွာ ဖလားခြက္ အလံုး၃၀ ႏွင့္ ဖားလင္းျမိဳ႕စားမင္းသားေလးေရာင္ဖို အတြက္ ပိုးဖဲကဒီပါ အထည္အလိပ္ေပါင္းမ်ားစြာပါဝင္သည္။

ဖာလင္းၿမိဳ႕တြင္ ရန္သူဗမာမ်ား၏အန္တရယ္မွလြတ္ကင္းရန္ခ်င္းမိုင္ႏွင့္ လမ္းပြန္းမွ စစ္ေျပးဒုခသည္မ်ားေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္လၽွက္ရွိသည္။ထိုလန္းနာဒုကခသည္မ်ားက ကရင္မင္းသားသည္သူတို႔အား ကရင္လူမ်ဳိးမ်ားသဖြယ္က်င္နာစြာလက္ခံေစာင့္ေရွာက္ထားသည္ဟုဖြင့္ဆိုၾကသည္။

ေနာက္ေန႔တြင္ ဖာလင္းၿမိဳ႕စား၏ဖခင္ မင္းသားႀကီး ႏိြ ုင္ရဖာက ကရင္ႏွင့္ ခ်င္းမိုင္အၾကားမိတ္ဖြဲ႕သစ္စာကတိခံယူပြဲကို ထာ့စာယာ ကမ္းနဖူးတြင္က်င္းပသည္။ ကရင္မင္းသားက ဆူၿဖိဳးေသာကၽြဲတေကာင္ကိုဖ်က္ၿပီး ကြ်ဲခ်ိဳကိုႏွစ္ျခမ္းခြဲသည္။တျခမ္းကိုကိုင္ျပီးက်န္တျခမ္းကိုခ်င္းမိုင္ကိုယ္စားလွည္ေတာ္အားေပးၿပီးေအာက္ပါအတိုင္းက်န္းသစ္စာက်ိန္ဆိုၾကသည္။ " သံလြင္ျမစ္ႀကီးတည္ရွိေနသ၍ ေကာက္ေနေသာကၽြဲခ်ဳိ ေျဖာင့္မသြားသ၍ ႏွင့္ဆင္ျဖဴ (ခ်န္းဖယ္)လွိုင္ဂူၿပိဳက်မသြားသမၽွကာလပတ္လံုး ကရင္ျပည္ႏွင့္ခ်င္းမိုင္ခ်စ္ၾကည္ေရးအဓြန္႔ရွည္ပါေစေသာဝ္"

(မွတ္ခ်က္။ ေရွးလန္းနာႏွင့္ တရုတ္တို႔က ကရင္ကို "ယန္း"ဟုေခၚသည္။ ရွမ္းကလည္းမူလက ကရင္ကို "ယန္း"(ညန္း)ဟုပင္ေခၚဆိုသည္။ မြန္ဂိုႏွင့္တိဗက္ဆိုင္ရာသမိုင္းမွတ္တန္းတခ်ဳိ႕တြင္ ကရင္ကို "ကာရိယန္" ဟုေခၚဆိုသည္။ ကန္ခ်နဘူရီေဒသထိုင္းမူလအေခၚအရ ကရင္ကို "ကရဏ္" ဟု ေခၚသည္။"ကရဏ္" သည္ မြန္တို႔၏ေရွးမူလအေခၚအေဝၚျဖစ္သည္။ ထိုေဒသ"ကရဏ္"မ်ားကို ဗမာျပည္လက္ရွိကရင္မ်ားက "တလာကူ" သို႔မဟုတ္ " တလာခုန္း"ဟု ေခၚၾကျပန္သည္။ မြန္ထီးနန္းေခတ္တြင္ ဒံုရင္း မွျမဝတီေဒသတဝိုက္ကို ကရဏ္လူမ်ဳိးတို႔အုပ္ခ်ဳပ္ေသာကရဏၰၰကတိုင္းအျဖစ္မြန္မင္းမ်ားကအသိအမွတ္ျပဳသျဖင့္ထိုတိုင္းသားမ်ားကို ကရဏ္လူမ်ိဳးဟုေခၚဆိုျခင္းျဖစ္ဖြယ္ရွိသည္။

အယုဒၵယ-ရတနကိုစင္ သမိုင္းအတြင္းမွ ကရင္အမ်ဳိးသား

အယုဒၵယ-ရတနကိုစင္ သမိုင္းအတြင္းမွ ကရင္အမ်ဳိးသား (ထိုင္းဘာသာမွတိုက္ရိုက္နီးပါးျပန္ဆိုထားသည္)

Karen national in history of Ayudhaya- Rattnakosin era

ชนชาติกะเหรี่ยงในประวัติศาสตร์ในสมัยอยุธยา - รัตนโกสินทร์ 

(ရတနကိုစင္ေခတ္က ရာဇဝင္မွတ္တမ္းတာဝန္ခံ ဘုရင့္ဝန္ႀကီးျဖစ္သည့္) စုမ္ေဒ့ ကရုန္ ဖရယာ ဒမ္းမရြန္း ရာ့ခ်္ႏူဖဘ္(Somdej Krom Phraya Damrong Rajanupab) ေရးသားေသာ "ထိုင္းဗမာစစ္ပြဲ" မွတ္တမ္းတြင္  နေရစြမ္မင္းႀကီး (King Naresuan the Great) မွ ၁၅၉၉ ၌ ဒုတိယအႀကိမ္ ဟန္သာဝတီၿမိဳ႕ကိုစီးနင္းတိုက္ခိုက္ၿပီး ေဖေဖာ္ဝါရီလဆန္းတြင္ ေတာင္ငူၿမိဳ႕ကိုဝိုင္းခါ ဧၿပီလဆန္းတြင္စီနင္းတိုက္ခိုက္သည္။ ယင္းေတာင္ငူထိုးစစ္တြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္အေနာက္ဘက္ျခမ္းပိတ္ဆို႔တိုက္ခိုက္ေရးတြင္ပါဝင္ေသာတပ္မႉးမ်ားမွာ ဖရာ့ယာနခြန္ရာ့ခ်္စီမာ၊ ဖရာ့ စင္းဘူရီ၊ခြန္အင္ေထာရ္ဖိဗန္း ႏွင့္ စမ္ဖူမိလိုကာဖက္ (Phraya Nakhon Ratchasima, Phra Sing Buri, Khun Inthornrphiban and Saen Phumi Lokaphet)တို႔ျဖစ္ၾကၿပီး (ရာဇဝင္မွတ္တမ္းဝန္ႀကီး) စုမ္ေဒ့ ကရုန္ ဖရယာ ဒမ္းမရြန္း ရာ့ခ်္ႏူဖဘ္က "စမ္ဖူမိလိုကာဖက္" သည္ကရင္လူမ်ဳိးျဖစ္သည္ဟုဆိုထားၿပီး ကရုန္စီအယုဒၵယတပ္မေတာ္တြင္ ကရင္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ကင္းေထာက္တပ္သားမ်ား၊ ေျခလၽွင္တပ္သားမ်ား၊ ဗိုလ္မႉးမ်ားႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားအျဖစ္ပါဝင္မင္းမႈထမ္းၾကသည္ဟုလည္း မွတ္ခ်က္ခ်သည္.

(မွတ္ခ်က္။ ၁၅၉၉ခုႏွစ္ထိုင္းသြားေရာက္တိုက္ခိုက္ခ်ိန္တြင္ဟန္သာဝတီကို ဗမာမင္းမ်ားသိမ္းပိုက္ထားသည့္ကာလျဖစ္သည္)

ဗမာထိုင္းကိုတိုက္ခိုက္ျခင္း

ေဒါက္တာ စူေန႔တ္ရ္ ခ်ဳတိနတၳရာႏြံျပဳစုေသာ  "ဗမာထိုင္းကိုတိုက္ခိုက္ျခင္း" စာတမ္းမွေကာက္ႏႈတ္ထားသည္(အနီးစပ္ဆံုး ထိုင္းအသံထြက္ကိုသံုးထားသည္)

၁၇၈၅ ခုႏွစ္တြင္ အင္းဝဘုရင္ပဒုန္း ေခၚ ဘိုဒိုဖရား (ဘိုးေတာ္ဘုရားျဖစ္ပံုရသည္) က ဖရာ့ဖုထေယာ့ဖားက်ဳလာလို႔မဟာရာ့ခ်္ ( ရတနကိုစင္ ဘန္ေကာက္ေခတ္ ပထမမင္း) အားတပ္မေတာ္ ၉တပ္ျဖင့္ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္သည္။ ပဒံုးမင္းႏွင့္ေစ့စပ္ေဆးေႏြးေရးအတြက္ရတနကိုစင္မွပို႔လာေသာ သံတမံ မ်ား၏ေျပာဆိုခ်က္အရ ဗမာစစ္သံု႔ပမ္း ၃ဦးအား ကရင္တပ္မေတာ္က ဇမိတြင္ဖမ္းဆီးကာ ဘန္ေကာက္ျမဳိ႕ေတာ္သို႔ပို႔ေဆာင္ခဲ့ၿပီးထိုဗမာစစ္သံု႔ပန္းမ်ားက အင္အား ၂၂၀,၀၀၀ရွိေသာ ဗမာ့တပ္မေတာ္ ၉တပ္ ဘန္ေကာက္ကိုစစ္ခ်ီလာေနသည္ဟုေျဖာင့္ခ်က္ေပးသျဖင့္ ထိုင္းဘက္က တန္ျပန္စစ္အတြက္ ျပင္ဆင္ထားသည္ဟုပဒံုးမင္းအားေလၽွာက္ၾကားသည္။

၁၈၂၂တြင္ ကရင္လူမ်ဳိး စန္ခလဘူရီၿမိဳ႕စား ခြန္းစူဝမ္က မိမိဧရိယာအတြင္းက်ဴးေက်ာ္လာေသာ ဗမာ့စစ္ေၾကာင္းတစ္ခုလံုးအား ေခ်မႈန္းသုံ႔သင္ခဲ့သည္။ ၁၈၆၄ တြင္ လည္း ကရင္လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ေသာစန္ခလဘူရီနယ္စပ္ၿမိဳ႕စားႀကီးခန္းစူဝမ္၊ စရီစဝပ္ နယ္စပ္ဂိတ္မႉးၿမိဳ႕စားကၽြတ္ဖိထပ္ႏွင့္ ရြာစားႀကီးေဒခ်ာတို႔က ထိုင္း-အဂၤၤလိပ္ နယ္နိမိတ္ကို တိုင္းတာ စီစစ္ကာ ပူးတြဲေရးဆြဲခ်မွတ္ခဲ့သည္။

၁၈၈၉ခုႏွစ္တြင္ ထိုၿမိဳ႕စားမ်ားႏွင့္အဂၤလိပ္တို႔တည္ေဆာက္ထားခဲ့သည့္ ကြန္ကရိတံတိုင္းကို ကရင္လူမ်ဳိးနယ္စပ္ကာကြယ္ေရးတပ္က ျပန္လည္ ေတြ႕ရွိသည္။

(ရတနကိုစင္ဘန္ေကာက္ေခတ္ပထမဘုရင္သည္မြန္မ်ဳိးႏြယ္ျဖစ္ေၾကာင္း postခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။)

လန္းနာက မြန္ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားအားသိမ္းပိုက္သည့္သမိုင္း

လန္းနာက မြန္ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားအားသိမ္းပိုက္သည့္သမိုင္း

၁၂၅၉ခုႏွစ္တြင္ မင္းဂရိုင္းသည္ လြတ္လပ္ ညီညြတ္ေသာလန္းနာေျမာက္ပိုင္း "တိုင္း" ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံမ်ား၏ပထမဘုရင္ျဖစ္လာသည္။ထိုႏိုင္ငံသည္ယေန႔အခါလာအိုႏိုင္ငံ၏ေျမာက္ပိုင္းေဒသႀကီးျဖစ္၏။ သူသည္ လူမ်ဳိးျခားမ်ားစီးနင္းတိုက္ခိုက္မည့္အနၱရယ္မ်ားေခတ္လွိုင္းႂကြေနေသာအခ်ိန္တြင္ညီညြတ္မႈမရွိေသာ "တိုင္း"မ်ဳိးႏြယ္စုတို႔၏ၿမိဳ႕ျပႏိုင္ငံမ်ားကိုလန္းနာႏိုင္ငံေတာ္အျဖစ္စည္းရံုး တည္ေဆာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သူသည္ "တိုင္း"လူမ်ဳိးမ်ား၏ မန္းလိုင္, ခ်င္းခံ ႏွင့္ ခ်င္းေခါင္ကိုလၽွင္ျမန္စြာသိမ္းသြင္းခဲ့သည္၊၁၂၆၂တြင္ ကုတ္ျမစ္ကမ္း၌  လန္းနာ၏ေနျပည္ေတာ္အျဖစ္ "ခ်င္းဂရိုင္း"ၿမိဳ႕ကိုတည္ေထာင္သည္၊( ခ်င္းဂရိုင္းသည္ လက္ရွိထိုင္းႏိုင္ငံ ေျမာက္စြန္း၏တိုင္းေဒသႀကီးၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္သည္) ၁၂၈၇တြင္ ဖေရာင္မင္း ငန္မြန္း၊ စူခိုထိုင္း( ေနာင္တြင္ ထိုင္းထီးနန္းစတင္တည္ေထာင္ေသာ ပထမေခတ္ သို႔မဟုတ္စူခိုးထိုင္းေခတ္ျဖစ္လာသည့္ၿမိဳ႕)မင္းရမ္ခမ္ဟဲန္တို႔ ခိုင္မာေသာညီေနာင္ႏိုင္ငံမ် ားအျဖစ္ပူးေပါင္းသည္။ မင္းဂရိုင္းဘုရင္ ဖန္ၿမိဳ႕တြင္ရွိေနစဥ္တြင္ မြန္ႏိုင္ငံေတာ္ဟရိပြန္ခ်ိဳင္းမွ ကုန္သည္တဦးသူ႔ထံသို႔လာေရာက္လည္ပတ္ခစားကာ မြန္ႏိုင္ငံေတာ္၏စည္ပင္သာယာတိုးတက္ဝေျပာမႈအေၾကာင္းမ်ားကိုေျပာျပသည္။ ( ဟရိပြန္ခ်ိဳင္းမွာမ်က္ေမွာက္တြင္လမ္းပြန္း တိုင္းေဒသႀကီး၏ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္သည္ ) မြန္သည္ "တိုင္း"လူမ်ဳိးစုတစ္စုမဟုတ္သျဖင့္ လန္းနာႏိုင္ငံႏွင့္မပူးေပါင္းခ်င္ေပ။ မြန္ျပည္ကိုအင္အားသံုးၿပီးသိမ္းသြင္းလိုသည့္မင္းဂရိုင္းမင္း၏အစီအစဥ္ကို အၾကံေပးမႉးမတ္မ်ားက မျဖစ္ႏိုင္ဟု တားျမစ္ၾကေသာ္လည္းမရခဲ့ပါေပ။ မင္းဂရိုင္းဘုရင္သည္ အိုက္ဖားဆိုသူ ကုန္သည္တစ္ဦးအား သူလၽွိအျဖစ္ မြန္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအသိုင္းအဝိုင္းအတြင္းပိုင္းသို႔ဝင္ပူးရန္လႊတ္လိုက္သည္။ (NCAေခတ္တြင္ KNUႏွင့္ MNSP တို႔၏အတြင္းပိုင္းကို BAကနည္းမ်ဳိးစံုျဖင့္ဝင္ပူးေနသည့္ နည္းႏွင့္ထပ္တူျဖစ္သည္)။ မြန္ဘုရင္ယိဘာ (Yi Ba) က အိုက္ဖား ကို ဘုရင့္အာဏာသံုးခြင့္ရ အမတ္မႉးႀကီးအျဖစ္ခန္႔အပ္ခါစီရင္အုပ္ခ်ဳပ္ေစသည္။ ထိုမွ ၁၂၉၁ ေရာက္ေသာအခါတြင္ မင္းဂရိုင္းဘုရင္က ေဒသခံမြန္လူထုမွၾကည္ျဖဴျခင္းမရွိသည့္အေျခအေနတြင္ပင္ ဟရိပြန္ခ်ဳိင္းကိုသိမ္းပိုက္လိုက္သည္။ ( ဤအခ်က္မွာ အေလာင္းဘုရား ရာမညမြန္ျပည္ကိုသိမ္းပိုက္ခဲ့စဥ္ကအေျခအေနမ်ဳိးျဖစ္သည္) ဟရိပြန္ခ်ိဳင္းနန္းဆက္မြန္ေနာက္ဆံုးမင္း ယိဘာက ေတာင္ပိုင္းရွိအျခားမြန္ၿမိဳ႕ေတာ္တစ္ခုျဖစ္သည့္ လမ္းပမ္း ၿမိဳ႕သို႔တိမ္းေရွာင္လြတ္ေျမာက္သြားခဲ့သည္။

Ancient Karen Zhao

Ancient Karen Zhao

ကရင့္သမိုင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ အေနာက္တိုင္း သမိုင္းသုေတသီတခိ်ဳ႕၏သံုးသပ္ခ်က္အရ ကရင္လူမ်ဳိးသည္ဗုဒၶဘုရားမပြင့္မီွ ၇၃၃ႏွစ္( ႏွစ္ေပါင္း ၃၅၀၀ ခန္႔က)

တရုတ္ျပည္ေတာင္ပိုင္းသို႔ေရာက္လာၾကသည့္ (Zhao)လူမ်ဳိးစုမွဆင္းသက္လာသည္ဟုဆိုသည္။

ဗုဒၶမပြင့္မွီ ၆၃၃ ႏွစ္မွ ဗုဒၶသကၠရာဇ္ ၂၀၇အထိ ႀကီးက်ယ္ခန္းနားေသာလူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးျဖစ္ခဲ့သည္။ တရုတ္မင္းဆက္မ်ားအင္အားေကာင္းလာေသာအခါ ကရင့္ေဒသႀကီးအားက်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္သျဖင့္ယန္စီက်န္ျမစ္ေၾကာင္းတေလၽွာက္ေရႊ႕ေျပာင္းလာၾကရာ နန္ခ်ဳိ ထီးနန္းႏိုင္ငံသား "တိုင္း"လူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္စစ္ပြဲမ်ားျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ နန္ခ်ဳိ ပိုင္ေဒသမ်ားတြင္အေျခခ်ရန္အခြင့္မသာသျဖင့္ပိုင္ရွင္မဲ့ေတာင္ပိုင္းေဒသျဖစ္ေသာ လက္ရွိကာလတြင္ ျမန္မာျပည္ ျဖစ္ေနသည့္ ေဒသႏွင့္ထိုင္းနယ္စပ္ေတာေတာင္ေဒသမ်ားသို႔ဆက္လက္ေျပာင္းေရႊ႕လာၾကသည္။ 

(ထိုင္းတကၠသိုလ္အဆင့္ 

သင္ရိုးညႊန္းတန္းပါကရင္လူမ်ဳိးတို႔၏ ဇစ္ျမစ္ေလ့လာေရးက႑မွသမိုင္းသုေတသီ "ဘြန္ေခၽြ႕စရီစဝပ္" ျပဳစုသည့္ "ထိုင္းရွိေတာင္ေပၚလူမ်ဳိးမ်ား" စာတမ္းမွ ေကာက္ႏႈတ္သည္။)

Karen before the reign of Lanna .. လန္းနာထီးနန္းမတိုင္မီ ကရင္လူမ်ဳိး ..

Karen before the reign of Lanna ..

လန္းနာထီးနန္းမတိုင္မီ ကရင္လူမ်ဳိး ..

(ဗုဒၶသကၠရာဇ္၂၄၉၆ခုတြင္ ဒုတိယအႀကိမ္ပံုႏွိပ္ေသာ ထိုင္းရာဇဝင္ (Thai chronicles) မွ ခ်ဳပ္ႏႈတ္သည္)

လာအိုလူမ်ဳိးျဖစ္ေပၚလာစကာလက"ယိုႏုတ္"ေခၚ "ယြန္" ေခၚ "စင္ဟနဝတီ" သည္ လန္းနာ၏ တိုင္းေသႀကီးတခုျဖစ္သည္။ Holt Samule Hallet ၏ခရီးစဥ္မွတ္တမ္းတစ္ခုျဖစ္သည့္ "ရွမ္းတို႔၏သမိုင္းပံုၾကမ္း" (Historycal sketch of the Shans) ၌ "ယိုႏုတ္" တြင္ ကရင္လူမ်ဳိးလြမ္းမိုးခဲ့ဘူးၿပီး"ယြန္" သို႔မဟုတ္"ယန္"သည္ ကရင္လူမ်ဳိးျဖစ္သည္ဟုေဖာ္ျပထားသည္။ ဗမာအေခၚအရ "ဂၽြန္း" (Jung) လူမ်ဳိးျဖစ္၍ တရုတ္ေရွးေဟာင္းမူလအေခၚအရ "Jung" သည္ ယူနန္ျပည္နယ္၏အမည္ျဖစ္ကာ "ေတာင္အရပ္ကမိုးတိမ္" ဟုအဓိပၸါယ္ရသည္။ ဗုဒၶသကၠရာဇ္အစပိုင္းတြင္တရုတ္-နန္ခ်ဳိျပည္စစ္ပြဲကာလမ်ားအတြင္းနန္ခ်ိဳျပည္သားမ်ားသည္ "ယုိႏုတ္" သို႔တိမ္းေရွာင္လာၾကသည္။ "ယိုႏုတ္" တြင္ေနာက္လိုက္ဗိုလ္ပါေျမာက္မ်ားစြာရွိေသာ ကရင္ (ယန္လူမ်ဳိး) ဘုရင္၏အုပ္ခ်ဳပ္မႈအရိပ္အဝါသေအာက္တြင္နန္ခ်ဳိသားတို႔ခိုလႈံခဲ့ၾကသည္။ကရင္ဘုရင္က နန္ခ်ဳိစစ္ေျပးမ်ားကို ၿမိဳ႕ရြာမ်ားတည္ေထာင္အေျခခ်ေနထိုင္ခြင့္ေပးခဲ့သျဖင့္နန္ခ်ဳိသားမ်ားက မိန္းရြန္႔ ခ်င္းစဲန္း မိန္းလဲႏွင့္မိန္းခ်န္းဖိုက္ၿမိဳ႕မ်ားကိုထူေထာင္ၿပီးအေျခခ်ေနထိုင္ၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ နန္ခ်ဳိစစ္ေဘးေရွာင္မ်ား၏လူဦးေရအင္အားသည္ေဒသခံကရင္(ယန္းလူမ်ဳိး)ထက္မ်ားျပားလာသျဖင့္ ျပည္ပိုင္လူမ်ဳိးအျဖစ္တက္လွမ္းႏိုင္ရန္ မိမိတို႔တည္ေထာင္ထားသည့္ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ေသာ "ဝယန္ခ်န္း" (ဆင္ၿမိဳ႕) သို႔ ကရင္ဘုရင္ကို ဖိတ္ေခၚခါ အရက္ေသစာ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္မ်ားျဖင့္ဧည့္ခံၿပီးၿမိဳ႕တံခါးကိုပိတ္ခါ ေသေၾကာင္းၾကံစီလိုက္သည္။

ေတာင္ငူ ကရင္ေခတ္တြင္ တိုင္းလူမ်ဳိးမ်ားေရာက္ရွိခိုလွံုျခင္း

ေတာင္ငူ ကရင္ေခတ္တြင္ တိုင္းလူမ်ဳိးမ်ားေရာက္ရွိခိုလွံုျခင္း

(ရတနကိုစင္ေခတ္ ေတာ္ဝင္ထိုင္းသမိုင္းသုေတသီ Phra Boriharng Phethani ျပဳစုေရးသားေသာ ထိုင္းရာဇဝင္(Chronicle of Thai)စာအုပ္ပါ ေရွးေဟာင္းထိုင္းလူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ေပၚလာပံု" က႑မွ ခ်ဳပ္ႏႈတ္ထားသည္။)

ဗုဒၶမတိုင္မီေခတ္ကာလတြင္ လာအိုတိုင္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ေတာဦးၿမိဳ႕ေတာ္တည္ရွိရာ ယန္း(ကရင္)ျပည္သို႔ေရႊ႕ေျပာင္းေရာက္ရွိလာၾကသည္။ ယန္း(ကရင္)လူမ်ဳိးတို႔သည္ အဆင့္ျမင့္ၿမိဳ႕မ်ားကို လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၇၅၀ကတည္းကတည္ေဆာက္ထားခဲ့ၾကသည္။ ကရင္မ်ားသည္ ေတာဦးသို႔မေျပာင္းေရႊ႕လာခင္တြင္ ကြမ္က်ိဳးေတာင္ပိုင္းေဒသ၌ေနာက္ဆံုးေနထိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ 

ကရင္မ်ား ကြမ္က်ဳိးမွေျပာင္းေရႊ႕လာၿပီးေနာက္ပိုင္း ဗုဒၶသကၠရာဇ္ ၅၀ ခန္႔တြင္ တန္ခိုးထြားလာေသာ တရုတ္မင္းတို႔၏ခ်ိမ္းေခ်ာက္တိုက္ခိုက္မႈေဘးအနၲရယ္မွလြတ္ကင္းရန္ ထိုင္းတိုင္းလူမ်ဳိးတို႔သည္ယန္စီျမစ္ဝွမ္းအလယ္ပိုင္းေဒသ ေဇခၽြမ္ရွိ ဖာ့ဘာၿမိဳ႕ ေတာ္မွ ထီးနန္းပိုင္နက္ကိုစြန္႔ခြာၿပီး ေတာဦးသို႔ ေရာက္ရွိခိုလႈံလာၾကသည္။

ထိုေခတ္အစဥ္အလာအရလစ္လပ္ေသာ ေဒသမ်ားတြင္အေျခခ်သူမ်ားမွာလြတ္လပ္စြာအေျခစိုက္ႏိုင္ၾကဳၿပီး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္ရွင္ရွိေသာေဒသမ်ားတြင္အေျခခ်လၽွင္ ပိုင္ရွင္လူမ်ဳိးစုျပည္သားမ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ေနထိုင္ရသည္။ လာအိုတိုင္းႏွင့္ ထိုင္းတိုင္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ကရင္ျပည္သို႔ေရာက္ရွိခိုလႈံသည့္လူဦးေရမ်ားစြာတိုးမ်ားလာသည္။ ၄င္းတို႔သည္ ကရင္ျပည္တြင္း၌ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို အခါအားေလၽွာ္စြာ ရရွိခဲ့ၾကသည္။ ကရင့္အုပ္ခ်ဳပ္မႈနယ္ေျမတြင္ အေျခခ်ခိုလွံုေနစဥ္ တိုင္းလူမ်ဳိးတို႔သည္ သံလြင္အေရွ႕

ဖက္ကမ္းႏွင့္မဲေခါင္ျမစ္ရွိ လီဖီ လၽွိုေေမ်ာင္ေဒသအျပင္ ဖူနန္ေဒသႀကီးသို႔ ဦးတည္ေရႊ႕ရွားခဲ့ၾကသည္။ 

ကရင္ႏွင့္လာအိုလူမ်ဳိးအေၾကာင္း-

ရတနကိုစင္မင္းဆက္ (၄) ၏သား Krom Phara Narathip Praphanphong ျပဳစုေရးသားေသာ "ဖမာ့"ရာဇဝင္ႏွင့္ "ထိုင္းအမ်ဳိးသား" စာအုပ္ မ်ားမွ ေကာက္ႏႈတ္သည့္ ကရင္ႏွင့္လာအိုလူမ်ဳိးအေၾကာင္း-

ကရင္လူမ်ဳိးတို႔ေရႊ႕ေျပာင္းလာသည့္ တတိယလမ္းေၾကာင္းမွာ သံလြင္ျမစ္ႏွင့္ ေက်ာက္ဖရားျမစ္တို႔ျဖစ္သည္။အင္ဒိုခ်ိဳင္းနားကၽြန္းဆြယ္ရွိ ကေမၻာဒီးယားေဒသသို႔ေရာက္လာၿပီးမွ ေျမာက္ပိုင္းသို႔ျပန္တက္သြားၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ပအိုကရင္(ေတာင္သူ)တို႔သည္ေရွးေဟာင္းမူလ

လူမ်ဳိးမ်ားအျဖစ္"စယမ္ ေဒသ" "ခမာၿမိဳ႕ေတာ္" မ်ား၊ မဲေခါင္ျမစ္ေအာက္ပိုင္းေဒသ၊ လာအိုေဒသရွိက်န္ပါစပ္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ရွမ္းတို႔၏ "လီဖိ"ေခၚလၽွိုေမ်ာင္တစ္ေထာင္ေဒသအထိေက်ာ္ၾကားသည္၊ ယူနန္ေဒသရွိ စစ္ေစာင္ပန္းနာတြင္ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ေက်ာ္သာသနာျပဳခဲ့ေသာ အေမရိကန္မစ္ရွင္နာရီ Dr. William Clifton Dodd ၏ ေရးသားေဖာ္ျပခ်က္အရ "ယြန္" ဆိုသည္မွာခရစ္သကၠရာဇ္(၆)ရာစုတြင္တရုတ္ေဒသမွ ထိုင္းႏွင့္လာအို တို႔ေျပာင္းေရႊ႕ေရာက္ရွိလာေသာ သံလြင္ျမစ္အေရွ႕ပိုင္းေဒသကိုေခၚဆိုသည့္အမ်ားသံုးအမည္ျဖစ္ကာ ထိုင္းလူမ်ဳိးထက္အရင္ဆင္းလာေသာ လာအိုလူမ်ဳိးမ်ားမေရာက္ခင္ကတည္းက"ယန္း"ေခၚကရင္လူမ်ဳိးမ်ားအေျခခ်ေနထိုင္လၽွက္ရွိၿပီးသားျဖစ္သည္ဟုေဖာ္ျပထားသည္။ ယြန္းေခၚ ကရင္တို႔၏ဌာေနႀကီးမွာ သံလြင္ျမစ္မွအစျပဳ၍မဲေခါင္ျမစ္ကိုေက်ာ္လြန္ခါ ခမာေဒသေတာင္ပိုင္းအထိႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔ၿပီး သာယာဝေျပာလွသည္။ ေျမာက္ပိုင္းမွေရႊ႕ေျပာင္းလာေသာ လာအိုလူမ်ဳိးမ်ားက ကရင္ဘုရင္ထံခစားရာတြင္ခိုလႈံခြင့္ရၾကသည္။ အေျခခ်ခြင့္ရၿပီးေနာက္ႏွစ္၅၀အတြင္းတြင္ ယြန္ေဒသအတြင္း၌လာအိုလူမ်ဳိးမ်ားကျမိဳ႕ရြာမ်ားစြာထူေထာင္ၾကသည္။ ခရစ္ေတာ္မဖြားမွီ ၅၄၃ ခုႏွစ္တြင္လာအိုလူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ယန္းကရင္လူမ်ဳိးမ်ားအၾကားစစ္ပြဲမ်ားစြာျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ ကရင့္လက္မွ ယြန္းေဒသအားလာအိုတို႔သိမ္းပိုက္ခဲ့ၾကသည္။

အဂၢဖိုးခ်စ္မွာၾကား

ကရင္သမိုင္းဆိုင္ရာ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို ရွဲေပးၾကတဲ့သူေတြအားလံုးကိုကရင္တမ်ဳိးသားလံုးအစား ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ကရင္ဟာေရွးပေဝသနီေခတ္ကထြန္းကား(Civilized) ခဲ့ဘူးတဲ့လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးျဖစ္ေၾကာင္းကို ဆက္ႏြယ္မႈရွိတဲ့အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံသမိုင္းေတြထဲကေန ဆက္လက္ေမႊေႏွာက္ရွာေဖြေဖာ္ျပသြားမွာျဖစ္တယ္။ အဆိုပါဆက္ႏြယ္ရာအိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြမရွိေသးတဲ့ကာလက အျဖစ္အပ်က္ေတြျဖစ္တာမို႔ ေရွးေဟာင္းသုေတသနဆိုင္ရာ အေထာက္အထား(ေက်ာက္စာ၊ေပစာ၊ သားရည္စာ၊ ၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ အသံုးအေဆာင္ပစၥည္းကရိယာ)စတာတြကိုမေထာက္ျပႏိုင္ပါဘူး။ ဘာသာေဗဒ၊ လူသားမ်ားေျပာင္းေရႊ႕မႈသမိုင္းနဲ႔ ပထဝီဘာသာရပ္ေတြကို အေထာက္အကူယူရပါတယ္။ ဒ႑ါရီ ဆန္လြန္းလို႔ တကယ့္ကို မျဖစ္ႏိုင္တဲ့အေၾကာင္းအရာေတြကိုလဲ တတ္ႏိုက္သမၽွေရွာင္ပါတယ္။ ကရင့္သမိုင္းကို Reliable ျဖစ္ေအာင္၊ ကမၻာ့သမိုင္းTimeline  နဲ႔အံဝင္ေအာင္ ျဖည့္ဆည္းဖို႔အေတာ္ေလးလိုအပ္ေနတာကိုေတြ႕ရလို႔ က်ဳိးစားၿပီးသုေတသနလုပ္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္ပိုင္တိုင္းျပည္ပ်က္သုန္းခဲ့တာႏွစ္ရာေပါင္းမ်ားစြာၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္တာမို႔ သုေတသနလုပ္ရတာကလည္း ပင္လယ္ထဲက်သြားတဲ့အပ္တေခ်ာင္းကိုရွာရသလိုျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ့္ဖာကိုယ္ႀကိဳက္သလိုေရးၿပီးအတည္ျပဌာန္းဖို႔ဆိုရင္လဲ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာမရွိရင္လုပ္လို႔မရပါဘူး။ ျပင္ပစာေပစာအုပ္ေတြအျဖစ္သာထုတ္ေဝလို႔ရမွာျဖစ္တယ္။ အဲလိုအေနအထားမွာ ႏိုင္ငံတကာက လက္ခံတဲ့သမိုင္းမ်ဳိးျဖစ္ဖို႔ အိမ္နီးခ်င္းေတြနဲ႔ ကိုယ့္ႏိုင္ငံကိုအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ဘူးတဲ့ႏိုင္ငံေတြရဲ႕မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြထဲကေနဆြဲထုတ္တင္ျပႏိုင္ျခင္းဟာ တစ္ခုတည္းေသာreliable အျဖစ္ႏိုင္ဆံုးအေထာက္အထားျဖစ္တယ္။ ကရင္တမ်ဳိးသားလံုးအတြက္ဘံုအေရးႀကီးခ်က္ျဖစ္တာမို႔ တဘက္နဲ႔တဘက္ ကြဲျပဲေနတဲ့ဘယ္ကရင္မဆိုက်ေနာ့္ရဲ႕ရွာေဖြတင္ျပခ်က္ေတြကို ကရင္တမ်ဳိးသားလံုးသိရွိေစရန္ဝိုင္းဝန္းျဖန္႔ခ်ီဖို႔ေမတၲာရပ္ခံပါတယ္။ က်ေနာ့္ကို reference အျဖစ္ထားခ်င္ရင္ထားႏိုင္ေပမဲ့  

Source အျဖစ္က်ေနာ္ေဖာ္ျပထားတဲ့ sources ေတြကိုသံုးရင္ပိုၿပီး ယံုၾကည္စရာျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ဳိးသားတိုးတက္ေရးနဲ႔အမ်ဳိးသားေရးစိတ္ဓာတ္ျမင့္မားေရးအတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္ေစတာမို႔ တတ္အားသမၽွဝိုင္းဝန္းျဖန္႔ခ်ီၾကလိမၼယ္လို႔ေမၽွာ္လင့္ထားပါတယ္။ က်ေနာ္ဆက္လုပ္ႏိုင္ဖို႔ ႀကီးမားတဲ့စိတ္ဓာတ္ခြန္အားျဖင့္ေဖးမျခင္းလို႔လဲအသိအမွတ္ျပဳပါတယ္။